Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

4.18. Ҳалқаро юк ташиш алоқалари (СМГС юк хатиларини) ҳужжатларини тўлдириш бўйича изоҳлар


Умумий низом
Юк хати қуйидаги варақлардан ташкил топган:

1. 
   юк хатининг асл нусҳаси (манзил бекатгача юк билан бирга юборилиб, юк қабул қилувчига юк ва 5 варақ билан топширилади);
   
2. 
   йўл ведомости (манзил бекатгача юк билан бирга бориб, манзил темир йўлда қолади);
   
3. 
   юк хати дубликати (ташиш шартномаси тузилгандан сўнг юк жўнатувчига берилади);
   
4. 
   юкни бериш варағи (манзил бекатгача юк билан бирга бориб, манзил темир йўлда қолади);
   
5. 
   юкнинг етиб келганлиги ҳақидаги маълумотнома (манзил бекатгача юк билан бирга юборилиб, юк қабул қилувчига юк ва 1 варақ билан топширилади);
   

шунингдек, йўл ведомостининг жўнатувчи темир йўл ва транзит темир йўллар учун мўлжалланган зарур миқдордаги нусхалари.
1 ва 5 варақлар, шунингдек, 2 ва 4 варақлар чап томонидан ўзаро бириктирилган бўлиши зарур. 1-5 варақлар юк хати варағининг юқори ҳошиясидан бириктириб қўйилиши ҳам мумкин.
Жўнатувчи берилган юкни ташиш учун зарур бўлиб, юк хатининг олд томонида жойлашган қалин чизиқ билан ажратилмаган графаларини тўлдиради.
Юк хатининг қалин чизиқ билан белгиланган барча графаларини темир йўл тўлдиради.
Юк хатига киритилаётган маълумотлар графа ва қатор миқёсида жойлаштирилиши зарур. Фақат "0-11 графалар учун умумий изоҳлар" графасида назарда тутилган ҳолатлар бундан истисно.

1. 
   Юк хатининг олд томони
   

Қуйидаги белгилар ифодалайди:
"х"-графа жўнатувчи томонидан тўлдирилади;
"о"-графа темир йўл томонидан тўлдирилади;
"хо"-юкни жўнатувчи ёки темир йўл вагонга ортгани ёки вагонни пломбалаганига қараб графани тўлдиради.


Х 1 Жўнатувчи, унинг почта манзили

Юк жўнатувчининг тўлиқ номи ва почта манзили ёзилади. Фақат бир жисмоний ёки юридик шахс жўнатувчи бўлиши мумкин.

СРВ, КНР ва КНДР мамлакатларидан юк ташишда шу мамлакатларда қабул қилинган шартли усулда жўнатувчи ва унинг почта манзили кўрсатилиши мумкин (масалан, 6 ДМ-12).
о Рақамли код графаси жўнатувчи темир йўл кўрсатмасига кўра жўнатувчи бекат томонидан тўлдирилади.


Х 2 Шартнома №

Экспортер ва импортер орасида юк етказиб бериш учун шартнома тузилиб, бу шартнома рақами экспортер ва импортер учун бир хил бўлса, жўнатувчи бу графада юк етказиб бериш шартномасининг тартиб рақамини кўрсатиши зарур.

Агар юк етказиб бериш шарномаси экспортер учун алоҳида ва импортер учун алоҳида иккита тартиб рақамига эга бўлса, жўнатувчи графага экспортернинг шартномаси рақамини киритади.
Импортернинг шартнома рақамини жўнатувчи 6-графада кўрсатиши мумкин.
Жўнатувчи темир йўл кўрсатмасига кўра юк хатининг 2-графаси устидаги ўнг бурчакда рамка билан ўраган ҳолда (2) код сонни киритиши лозим.