Бу китоб ғоялар, рамзлар тўҒрисида эмас, бу китоб одамлар тўҒрисида

КАРКАССОНН51
И б р о ҳ и м Ғ а ф у р о в
таржимаси
Мен оқ сам ан от устидам ан, унинг кўзлари худ­
д и яш и н н и н г зангори чақинлари каби, ёллари эса
- худди ўрлаган аланга тилларидай, у тепалик узра 
ю к сакк а сакраб, тасирлаб чопади в а уф кдар ош а 
сарбаланд кўклар сари кўтарилади.
Унинг су як лош и ж и м ги н а ётади. Б алки у бу 
ҳ ак д а ўйлаётгандир. Ҳар ҳолда, бироз в ақтд ан сўнг 
ингради. Бирок; ҳеч н ар са дем ади, ўзингга ўхш а- 
м аяп сан, - деб ўйлади у, - сен ҳозир ҳеч ўзингга 
ў х ш ам ая п сан , леки н а н д а к к и н а ти н ч л и к бўлса, 
ёмон бўлмасди, деб а й та оламан.
У 
ёйилган қ ора тўлни устига ёпиб ётарди. Яъни 
унинг ҳаш аротлару иссикдан ази ят чекм айдиган 
бўлиб қолган аъзоларидан таш қар и бор вужуди ўзи­
нинг қ аер га бораётганлигидан бехабар оқ сам ан д а 
бир зум ҳам толиқиш билмай у кп ар булутларнинг 
кумуш теп ал и к л ар и д а учиб борар, бу ж о й л ар д а 
туёқлар си р а сас ч и қарм ас в а си р а-си р а из қол- 
дирм ас, манху етиб бўлмас м овий тубсизлик томон 
еларди. Унинг аъзоларининг бир бўлаги н а т а н а
эди, н а т а н а эмасди, у томларга ёпиладиган ўз қора 
тўли таги д а ётаркан , доимо ним асидир кам , доимо 
ним адир етм айдиган дунёни нигоҳлари билан суза- 
ётганидан ҳатто енгилгина ти трарди .
Уйку ҳолатига, кечадан кундузга, кундуздан ке- 
ч ага ўтиш нинг усули а н а шу тахлит соддалаштирил- 
миш эди. Ҳар куни эрталаб кўрпа я н а айлантирилиб
51 
К аркассонн - Тулуза атроф идаги қадим ий ш аҳар. Салиб 
урушлари д ав р и қальалари сақланган. Асар 1926 йилда ёзил- 
ган «Қора мусиқа» асар и билан ҳамоҳанг.
293

---

ўраб қўйилар в а пучм оққа тиркаларди. Бу кайвони 
хонимлар хат-китоб ўқиш учун кўзларига тақади ган 
ой н ак к а ўхш ар, ойнакларга тасм ачалар тақилган, 
тасм ач ал ар ғал так чал ар га ўралиб чингилинг ол- 
тин ҳуққачага солинган (илло, олтиннинг қим м ати 
кўрсатилмаган), ғалтак, кутича э с а у й к у онасининг 
улкан кўкрагига м аҳкам ланган бўларди.
У 
ушбу манзарани хаёлида айлантириб, ж им гина 
ётарди. Унинг оёқлари ёнида Ринкон
52
ўзининг тунги 
сирли қора кори бадини адо этарди, в а кўчаларнинг 
қалин ҳ ам д а турғун қоронғисида ёруғ д е р а за в а
эшиклар бўёк, оқиб тушаётган чорси чўтканинг мойли 
чаиловларига ўхшарди. Аллақайларда порт доклари- 
д а
53
кемаларнингузун-чўзиқ наъралари эшитиларди. 
Б ир сониягагина бу н у н ч ак и бир сас бўлиб, кейин у 
ўз ичига жимликни ҳам, ҳаво-муҳитини ҳам қамраб 
олади в а шу билан кулок; пардалари ичида шундай 
бир бўшлиқ ҳосил қиладики, энди унда ҳеч вақо ва 
ҳатто ж имлик ҳам йўқ эди. Кейин у ўзини эркин қўй- 
ди, йўқолди, ўчди в а ш унда жимлик я н а бир маромда 
н аф ас ола бошлади, бу мисоли палма новдаларининг 
бир-бирига ишқаланишига, кумнинг металл лавҳ узра 
шувиллаб туш иш ига ўхшарди.
Ҳ арқалай, унинг куруқ суяк лоши қим ирлам ай 
ётарди. Балки у ш у ҳ ак д а ўйлар в а ўзининг қора 
тўл қўрпасини ўз ҳолича бир кўзойнак деб тасаввур 
қилар, шу кўзойнак орқали ҳар к еч а ўз туш ларим- 
нинг тархи н и кўрам ан дерди.
Унинг ш у ж у ф т ш а ф ф о ф ойнаклари ош а оқ са ­
м ан ҳамон ёллари солланиб, аланга тилларидай эла- 
ниб учиб борарди. Қорнининг тиғиз солмаси остида 
от оёқлари орқага, олдинга бир м аром да тебранар, 
дам ердан кўтарилар в а дам ундан и тқалан ар ва
52 Ринкон - Шимолий в а М арказий А мерикада бир неча ш аҳар шу 
ном билан аталади.
53 Д ок - кемалар устахонаси.
294

---

ҳар бир ш ундай н аф р атан ги з итқаланиш тақалар- 
нинг тақа-ту қи га ж ўр бўларди. Анов узала тушиб 
ётганга айил в а узангиларга ж ойлаш ган оёкдарнинг 
пош налари кўринарди. От яғри н и орқаси да айил 
уни и кки га аж р атар , аммо у ҳам он қаҳру ғазабга 
тўлиб-тошиб от устида учар в а зар р ач а ҳам оддинга 
силж имасди - а н а ш унда узала туш иб ётганнинг 
эсига норм анд айғири туш ди, айғир м а н а ш ундай 
учиб мусулмон ам ири устига бостириб борар, кўз­
лари бургутдай ўткир ам ир эса, қилич дастасини 
кучли чап д аст кўлларида м аҳкам қи сган ча даф ъ а- 
тан бир зарб билан отни қок, и кки га бўлиб таш лади, 
отнинг ҳар и кк ала бўлаги ҳам ғўрқиллаб м уқаддас 
чанг-тўзон и ч р а елиб борар, бу ер д а Бульон гер­
цоги