Bruslarning ko‘ndalang kesimlarida hosil bo‘ladigan zo‘riqish kuchlari. Bo‘ylama kuch

Ko‘chishlar. Ichki qayishqoq kuchlar jadalligi kuchlanish deb ataladi. K nuqtadagi kuchlanishni o‘lchash uchun (4.2- shakl) ∆R kuch to‘g‘ri keladigan ∆A yuzani ajratib olamiz.


4.2- shakl.

∆R kuchning ∆A yuzaga nisbati o‘rtacha kuchlanish s_m ni beradi va qayishqoqlik kuchlarining o‘rtacha jadalligini ifodalaydi:

(4.2)
Yuza o‘lchamini nolgacha kamaytirib, oxirida K nuqtadagi to‘liq kuchlanish olinadi.
(4.3)
Ushbu ifodadan ko‘rinib turibdiki, kuchlanishning o‘lchov birligi 1 metr kvadratga to‘g‘ri keladigan kuch bo‘lib, N/m² da ifodalanadi.
Xalqaro birliklar sistemasi (SI)da bu kattalik paskal deb ataladi va Pa orqali ifodalanadi. Ushbu birlik juda kichik bo‘lgani uchun hisoblashlarda kuchlanish megapaskallarda MPa da o‘lchanadi, ya’ni:
1 MPa = 10⁶ Pa = 10⁶ N/m².
1 MPa = 0,1 kg kuch/ mm²
To‘liq kuchlanish s ikkita tashkil etuvchilarga ajraladi. Bular normal σ va urinma (tangensial) τ kuchlanishlardir (4.3-shakl).

4.3- shakl.

Kesim tekisligiga tik (perpendikulyar) ta’sir qiladigan normal kuchlanishlar jism zarralarini yaqinlashtiradi yoki uzoqlashtiradi hamda cho‘zilish yoki siqilishni keltirib chiqaradi. Kesim tekisligi bo‘ylab ta’sir qiladigan urinma kuchlanishlar jism zarralarini bir-biriga nisbatan siljishini keltirib chiqaradi.

Jismning to‘liq kuchlanishi quyidagi ifoda orqali hisoblanadi:
(4.4)
Bunda σ – normal kuchlanish;
τ – urinma kuchlanish.
2.Ko‘ndalang deformatsiya. Puasson koeffitsienti. Sterjen cho‘zilganida uning ko‘ndalang kesimi o‘lchamlari kichrayib, siqilganda kattalashadi. Bu hodisa ko‘ndalang deformatsiyani tashkil qiladi.
4.4- shakldagi sterjenning absolyut deformatsiyalari: