Bozorning turlari va tuzilishi Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

Almashishning zarur sharti ayirbosh-lanadigan
tovarlarning turlicha nafliligi hisoblanadi, lekin har
xil tovarlarning nafliligi sifat jihatidan turlicha
bwlib, ular miqdoriy wlchamga ega emas. Miqdor
jihatdan baravarlashtirish esa, hamma sifat
jihatidan umumiy, yagona biron-bir 
narsa bwlishini
taqozo etadi
, bunday umumiy narsa ularni yaratish
uchun sarflangan mehnatdir.
Bu wrinda swz mehnatning muayyan, aniq turlari
twg`risida bormaydi. Bu turlar bir-biridan sifat
jihatdan farq qiladi, bu esa aniq iste`mol
qiymatlarining xususiyatlarini keltirib chiqaradi.
Tovarlar wlchovdosh bwlishining boisi shuki,
bularning hammasi umuman inson mehnati
mahsulidir, ya`ni inson kuchi, miyasi, mushagi,
asablari va hokazolari sarfning mahsulidir. Demak,
umuman inson mehnati mahsuli sifatida tovarlar
bir xil va wlchovdoshdir. Tovarda mujassamlashgan
ijtimoiy mehnat uning qiymatini tashqil qiladi. Bu
qiymat tovar ayirboshlaganda kwrinadi, shuning
uchun almashuv qiymati (ya`ni iste`mol
qiymatlarini ayirboshlash nisbati) qiymat shakli
bwlib, uning ichki mazmunini tashkil etadi. Bu
holat L.M.Kulikov tomonidan qiymat va almashuv
qiymatini tovarning alohida asosiy xususiyatlari
sifatida ajratilib kwrsatilishida namoyon bwladi.
«Qiymat – bu tovar ishlab chiqarish va uni sotish
(kwpincha qisqacha qilib «ishlab chiqarish
xarajatlari» deb ataydilar) qanchaga tushganligi
ifodasidir. Tovarni ayirboshlaganda (sotilganda)
ishlab chiqaruvchi (sotuvchi), tabiiyki, wz
xarajatlarini qoplashni istaydi, biroq bozorda
boshqacha nisbatlar tarkib topishi mumkin. Endi
ularni boshqa kwrsatkich – almashuv qiymati