“bozor iqtisodiyoti nazariyasi-rivojlangan mamlakatlar bozor tajribasi”

3.1.1.- chizma 
Taraqqiyotning “o`zbek modeli” 
Taraqqiyotning “o`zbek modeli” 
2 
Iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi 
Davlat bosh islohotchi 
Qonun ustuvorligi 
Kuchli ijtimoiy siyosat 
Bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o`tish 
1 
3 
4 
5 

---

51 
Shuning uchun ham bu sohada, avvalo bozor iqtisodi asoslarini bilish, uning 
umumiy xususiyatlarini anglash talab qilinadi. Zero, aniq tushunchaga ega 
bo`lmasdan, bozor iqtisodiyoti umumiy qonuniyatlarini, jarayonini bilmasdan, 
mamlakatlarning tajribalarini e’tiborga olmasdan turib bozorga o`tishda katta 
muvaffqiyatlarga erishib bo`lmaydi.
Bundan tashqari bozor iqtisodiyotiga ta’sir ko`rsatuvchi, hatto uning barcha 
tomonlarini aniqlaydigan xususiyliklar mavjud. Bu, avvalo hududiy belgilar, tabiiy 
holat bo`lsa, yana taraqqiyot darajasi, iqtisodiy ahvol, mavjud urf-odat, milliy va 
diniy hodisa hamda omillar hamdir. Bu tomonlar hech bir mamlakatda 
boshqalariga o`xshagan bir xil bo`lishi mumkin emas. Bular va shularga o`xshash 
xususiyat, omillarni hisobga olmasdan va ularga asoslanmasdan bozor 
iqtisodiyotiga o`tish, yumshoqroq qilib aytganda xayoliy urinishdir. Chunki 
umumiylik, ya’ni bozor tomon bo`lgan harakat xususiylikdan boshlanadi yoki 
mavjud alohida har bir mamlakat uchun xos bo`lgan xususiyatlarni e’tiborga olgan 
holda boshlanadi.
Bozor iqtisodiyotining shakllanishi shu ikki asos bo`yicha: umumiylik, ya’ni 
umuman bozor iqtisodiga xos qonun hodisalar va xususiylik, ya’ni har bir 
mamlakatga xos xususiyatlar bo`yicha amalga oshadi. Buning boshqacha yo`li 
bo`lishi mumkin emas. Shu ikki tomonni e’tiborga olgan holda bir butun harakat 
dasturi yaratiladi. Natijada bozor munosabatlariga o`tishning yo`li belgilanadi. 
Shuning uchun ham har bir mamlakatning o`ziga xos bozorga o`tish yo`li mavjud 
deyiladi.
Bozor iqtisodiyotiga 
o`tishning yo`li har bir 
mamlakat uchun o`zining 
milliy 
modelini 
yuzaga 
keltiradi 
vash 
u 
model 
umumiylik va xususiylik, shu 
bilan birga foydalanish kerak 
deb 
ma’qul 
topilgan 
mamlakatlar 
tajribalaridan 
tarkib topib, u harakat dasturi 
bo`lib hisoblanadi. 
Har bir mamlakatning 
bozor munosabatlari tizimini 
yaratish dasturi bo`lar ekan, u 
milliy bozor modelida o`z 
aksini topadi. Chizmadagi uch 
asosiy qismdan iborat milliy model barcha mamlakatlar uchun xos bo`lib, o`z 
ichiga bozor iqtisodiga o`tishning zarur tomonlarini oladi. Agar umumiy qonun, 
qonuniyat va iqtisodiy voqeliklarni umumiylikka kiritsak, har bir mamlakat uchun 
xos mavjud sharoitlarni xususiylik deb olsak, jahon bozor iqtisodiyoti taraqqiyoti 
tajribalari yordamlarini hamkorlik deb umumlashtirish mumkin.