59
eksport va importni amalga oshirish va bunda samaradorlikka erisha borish bozor
shakllanishidagi muhim bosqichlardir. Oz vaqt o`tishiga qaramasdan bu sohadagi
AQSH, Yaponiya, Turkiya, Germaniya, Angliya, Janubiy Korea, Xitoy kabi
mamlakatlar bilan kengayib borayotgan iqtisodiy aloqalar, chet mamlakatlar
investitsiyasining kengayib borishi buning yaqqol misolidir. Xalqaro iqtisodiy
hamkorlikning kuchayishi va jahon iqtisodiy integratsiyalashuvi, birinchi
navbatda, dunyo bozoriga qo`shilish va umuman, bozor munosabatlarining keng
harakatiga yo`l ochishni talab qiladi.
Bozor uchun zarur shart bo`lgan mulk shakllari paydo bo`lmoqda. Bunda
davlat mulki tasarrufidan chiqarishni tezlashtirish, mulk xususiylashuvini avj
oldirish juda muhimdir. Mamlakatimizda fermer xo`jaliklarini tashkil etish,
haqiqiy dehqon xo`jaliklarini tiklash, ijara, oila pudrati kabi xo`jalik turlarini
rivojlantirish tezlashmoqda. Demak, bozor munosabatlari asosi bo`lgan mulk
shakllari va turlari, xo`jalik xillarining paydo bo`lishi, albatta, amalga oshayotgan
iqtisodiy islohotning ta’sirini kuchaytirmoqda, bularning barchasi bozor
iqtisodiyoti shakllanishining odim qadamlaridir.
Shuningdek, hissadorlik jamiyatlari, birlashmalar, konsern, kooperativlar,
shirkatlarning ko`payishiga keng yo`l ochilmoqda, bularning barcha bozor
munosabatlari uchun zarur bo`lgan iqtisodiy harakat maydonini kengaytirmoqda.
Shu bilan birga bozorga o`tish bilan bog`liq bo`lgan baho siyosati amalga
oshirilib, asosan erkin baho siyosati yuzaga keltirildi. Chunki tovarlarni sotishning
chakana narxlari talab va taklif asosida erkin shakllanmoqda. Mehnat bozori,
qimmatbaho qog`ozlar bozorlari asta-sekin shakllanmoqda, ko`chmas mulklar oldi-
sotdisi boshlangan.
Bozor iqtisodiyotiga o`tishdagi muhim sohalardan hisoblangan moliya-
kredit va pul tizimlarining yangilashishi, milliylashishi bozor mazmunida bo`lishi
sohasida katta ishlar, keskin o`zgarishlar yuz bermoqda. Chunonchi, juda qisqa
vaqt ichida haqiqiy milliy pulga ega bo`ldik.
Bozor infrastrukturasini yaratishda odim qadamlar ham sezilarlidir. Bunga
kompyuterlarning dadil kirib kelishi, aloqa vositalari, axborot tizimi, tovarlar
siljishi va ularning tez harakati sharoiti, yirik oldi-sotdi hisob-kitoblarini amalga
oshirish asoslari kabi tarmoqlar yuzaga kelmoqda va bozor sharoitlarini
kengaytirmoqda.
Respublikamizda iqtisodiy faoliyat har tomonlama bozorning shakllanishiga
qaratilmoqda.
Bunga
faqat
biz
milliy
iqtisodiyot
shakllanishi
va
industrlashtirishning bozorga mos holda amalga oshishi bilan chegaralanmasdan,
balki maxsus bozorga xos jarayonlarning amalga oshuvi va bozor munosabatlariga
o`tish, bozor iqtisodiyoti shakllanishining tezlashuvini ko`ramiz.
Bu narsa hozirgi mamlakatimizdagi jarayon faqat bozor munosabatlariga
o`tish bilan chegaralanadi, degan so`z emas, vaholanki bozor yo`nalishi asosiy
yo`nalish ekanligini e’tirof etgan holda iqtisodiy holatning uch birlik jarayonidan
iborat ekanligini inkor etib bo`lmaydi, chunki iqtisodiy islohotning mazmuni shu
bilan belgilanib, uning mohiyatini ko`rsata olishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: