Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

9.4-chizma. Tabiiy monopoliyalarda ishlab chiqarish hajmi va narxning 

aniqlanishi 

Grafik  tabiiy  monopoliyalar  sharoitida  narx  va  ishlab  chiqarish  hajmining 

aniqlanishini tasvirlaydi. Bu yerda: 

LAC  va  LMS  –  korxonaning  uzoq  muddatli  davrda  o‘rtacha  va  keyingi 

xarajatlari egri chizig‘i; 

MR – keyingi daromad egri chizig‘i; 

D – talab egri chizig‘i  

Ishlab chiqarish hajmi qanchalik yuqori bo‘lsada, o‘rtacha xarajatlar darajasi 

shunchalik past bo‘ladi. Ishlab chiqarishning har qanday hajmida keyingi xarajatlar 

har doim uning o‘rtachasidan past darajani tashkil etadi.  

Korxona  uchun  ishlab  chiqarishning  optimal  hajmi  (Q

1

)  uzoq  muddatli 

keyingi  xarajatlar  va  keyingi  daromad  (LMC=MR)  egri  chiziqlari  kesishgan 

nuqtada o‘rnatiladi. Bunda narx mos ravishda  

 bo‘lib, 

EM to‘g‘ri burchak 

maydoni korxona foydasini tashkil qiladi.  

Mahsulot chiqarish hajmi 

 darajasigacha ortsa, shunga mos ravishda narx 

  ga  teng  bo‘ladi  va  narxning  bu  darajasi  korxona  ishlab  chiqarish  xarajatlarini 

qoplamaydi.  Bunday  holda  korxona 

  N,  F  to‘g‘ri  burchak  maydoniga  teng 

miqdorda zarar ko‘radi.  

---

147