Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

келишиклар скстемаси ва бошқа бир қанча 
хусусият-
дардир. Л]у бнлан бирга, туркий тиллар 
оиласига ки-
рувчи ҳар бир тпл қандайдир ўзига хослиги билан бош
қаларидал ажралиб туради. Масалан, ўзбек тилн қозоқ
тилидан сингармонизмнинг бузилганлиги (нзчил эмасли-
ги, лаб гармониясининг деярли йўқлиги), с, ж, й товуш-
ларининг ишлатнлиш ўринлари (ўзбек тилида қоэоқча
сўз бошидагн с ўрнида ш, ш ўрнида с, ж ўрнида й қўл-
ланади), кўпдан-кўп умумтуркий сўэларнинг маънодаги
фарқларн ва бошқалар билан ажралиб туради. Ана шу
айирувчи ва умумлаштнрувчи 
хусусиятларнинг йняин
диси ўзбек тили системасини ташкил этади.
Снстема ўэи нима? Система дсб ўэаро ички эиддияг
(оппозиция)га эга бўлган ҳодисаларнинг гуруҳланншн
га айтилади. Масалан, ўзбектилида -(и)м, -(и)нг, -и,
-си; -(и)миз, -(и)нгиэ, -лари 
қўшимчаларини 
бири-
нинг ўрнида бошқасини ишлатиб бўлмайди. Буларнинг
знддиятлилигиднр. Аммо уларнинг ҳаммаси биргаликда
бир нарсанинг бошқасига қарашли эканлигини кўрсата-
ди. Бу жиҳатдан улар бир системани ташкил этади.
Ҳар қандай тил 
бир қанча 
кичик системаларнинг 1
1 
Агглютиниция
— сўэ ўзагининг охирига қўшимчалар қўшиб 
сўэ ясаш, турлаш 
иа
туслаш усули: у й + ч а + м и э + га каби 
1 Сингйрмоншм
— сўэдаги 
унли 
товушлар 
талаффуэинннг 
ўэакдаги унлининг қаттиқ-юмшоқлигига қараб унга 
моглашуви: 
уйга, отқа, боэорға, баҳарга
каби.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

бир-бири билан мураккаб қўшилувидан ташкил топади.