Бошланғич таълим кафедраси

1-rasm. Oddiy ko„rinishdagi qalamdonlar.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-rasm. Turli shakldagi qalamdonlar: 1-baliq, 2-tipratikan, 3-dinozavr. 

---

189 
2. Buyumni loyihalash va tayyorlash. Tayyorlanadigan buyumga qarab xom 
ashyo (material) va asbob-uskunalar tanlanadi, ish usullari belgilanadi. Masalan, 
dinozavr shaklli qalamdonni yasash uchun bir bo‗lak qattiq yoki o‗rtacha qattiqlikdagi 
taxtacha olinadi. Unga birinchi ishlov berilgach, yuzasiga dinozavrning shakli 
tushiriladi. Keyin shu chiziqlar yonidan qo‗lda maxsus arra yordamida qirqish yoki 
parmalab teshish (dastgoh yoki asbob yordamida) yo‗li bilan taxtachaning shakl 
tushirilgan qismi ajratib olinadi, egovlab silliqlanadi. So‗ngra parmalab, uya ochish 
bilan qalamlar uchun joy hosil qilinadi. Jilvir qog‗oz yordamida buyumga ishlov – 
pardoz beriladi. 
3. Buyumni tekshirib ko„rish va xizmat doirasini kengaytirish. Buyumdan 
foydalaninshning qulayligi, odatda uning o‗lchamlariga ham bog‗liq bo‗ladi. Masalan, 
dinozavr shaklidagi qalamdonning uzunligi 200-210 mm, balandligi 100-110 mm, 
qalinligi 25-30 mm bo‗lsa, u yozuv stolida qulay o‗rnashadi, unga 10-12 ta qalam 
joylashtirish mumkin. 
Qalamdonning tagiga o‗lchamlariga mos holda tunuka, faner yoki yupqa taxtacha 
biriktirilsa, uning turg‗unligi yanada ortadi. Lekin shuni unutmaslik kerakki, 
qalamdonning asosiy vazifasi – qalam saqlash. Shu sababli qalamlar uchun joy hosil 
qilishda barmoqlarning o‗lchamlarini hisobga olish zarur. Bundan tashqari, 
qalamdonda qo‗shimcha ravishda qog‗oz, o‗chirg‗ich, qistirg‗itch kabi narsalar uchun 
ham joy hosil qilish va bu ishlarni o‗quvchilarga alohida-alohida ijodiy topshiriqlar 
sifatida tavsiya etish mumkin. Mazkur bosqichda aniqlangan kamchiliklar kelgusida 
bajariladigan ishlarda hisobga olinadi.