Бошланғич таълим кафедраси

Masala. Yog‗ochdan yangicha ko‗rinishga ega bo‗lgan qalamdon yasang.
Yechish. Bunday masalalarni yechishda ishni quyidagi bosqich-larda olib borish 
mumkin: 
– masala shartini tahlil qilish va yechimini topish; 
– buyumni loyihalash va yasash (shaklini tasavvur qilish va chizma-sini chizish, 
o‗lchamlarini aniqlash; kerakli asbob-uskuna, moslama va materiallarni tanlash, ish 
usullari va ketma-ketligini belgilash, texnologik karta tuzish hamda shu karta asosida 
buyumni yasash); 
– tayyor bo‗lgan buyumni tekshirib ko‗rish, uning tuzilishi, konstruksiyasini 
takomillashtirish orqali kamchiliklarini bartaraf etish, xizmat doirasini kengaytirish; 
– buyumga badiiy ishlov berish. 
Har qanday masala shartida tayyorlanishi zarur bo‗lgan buyum qanday 
talablarga javob berishi kerakligi ko‗rsatiladi. Shu sababli masala yechimini topishda, 
avvalo, uning shartini sinchiklab o‗rganish lozim.
1. Masala shartini tahlil qilish. Ma‘lumki, qalam va ruchkalar kundalik 
hayotimizda tez-tez kerak bo‗lib turadigan yozuv qurollari hisoblanadi. Ularni yozuv 

---

188 
stolida tartibli joylashtirish uchun qalamdonlardan foydalaniladi. Yuqoridagi masala 
shartiga ko‗ra, qalamdon foydalanishga qulay, yangicha ko‗rinishga ega bo‗lib, mos 
keluvchi materialdan iloji boricha sodda ish usullaridan foydalangan holda yasalishi 
kerak. Demak, bu yerda o‗quvchilarning ijodiy ishlari shundan iboratki, nazarda 
tutilgan qalamdon tayyorlashda va foydalanishda qulay bo‗lishidan tashqari 
qandaydir yangicha ko‗rinishni ham aks ettirishi kerak.
Eng ko‗p tarqalgan qalamdon silindrik ko‗rinishga, ya‘ni stakan ko‗rinishiga 
ega. Lekin unda qalamlarning aralashib turishi undan foydalanishda biroz noqulaylik 
tug‗diradi. Sodda ko‗rinishdagi qalamdonni bir bo‗lak taxtaga parmalab uyalar ochish 
yoki fanerdan quti yasash bilan tayyorlash ham mumkin (1-rasm). Biroq bular 
yangicha ko‗rinishga ega emas, ya‘ni masala shartini qanoatlantirmaydi. Shuning 
uchun qalamdonni boshqacha ko‗rinishlarda, masalan, baliq, tipratikan, o‗rdak, 
toshbaqa, ot, dinozavr (2-rasm) kabi ko‗rinishlarda tayyorlash mumkin. Bunda 
buyum qalamdonlik vazifasidan tashqari yana biror jonivorning shaklini eslatib 
turadi. Bu esa kishida ozmi-ko‗pmi yoqimli taassurot qoldiradi. Shu bilan qalamdon 
tayyorlashga oid masalaning ham texnikaviy, ham badiiy yechimini topgan bo‗lamiz.