Бошланғич таълим кафедраси

Buyumni loyihalash va yasash. Qalamdon bir detalli buyum bo‗lib, o‗lchamlari 
160×60×50 mm dir. Bir o‗quvchi uchun tayyorlash vaqti – 2 soat (bir mashg‗ulot). 
Qalamdonni har qanday qattiqlikdagi yog‗och materialidan yoki uning chiqindilaridan 
tayyorlasa bo‗ladi. Lekin V sinfda tol, terak, qarag‗ay kabi yumshoqroq yog‗och 
materiallarini ishlatish va sodda ish usullarini qo‗llash zarur. Shuni ham eslatib 
o‗tamizki, oldin uzunroq taxtani randalab olib, so‗ng undan kerakli o‗lchamda qirqib 
olib qalamdonlar tayyorlansa, o‗quvchilarning ishlari ancha osonlashadi. Shuningdek, 
qalamlar uchun uyalarni har xil ko‗rinishlarda, masalan, ikki qator parallel yoki 
burchak ostida kabi holatlarda ochish mumkin. 
Buyumni tekshirish. Bunda o‗qituvchi bir bo‗lak taxtaga parmalab ikki qator uya 
ochish yo‗li bilan hosil qilingan qalamdonni ko‗rsatadi (1.1-rasm). Qalamdonda 
uyalar parallel holda va bir xil chuqurlikda ochilganligi undan foydalanishda 
noqulaylik tug‗dirishi aytilib, bu kamchilikni qanday bartaraf etish mumkinligini 
so‗raydi. Bir qancha tushuntirish va tahlil qilish ishlaridan so‗ng quyidagi yechimlarga 
kelish mumkin: 
– birinchi qatorni chuqurroq parmalash (eng oddiy va oson usul!); 
– uyalarni parallel holda emas, balki burchak hosil qilib ochish;
– yuqoridagi har ikkala usulni qo‗llash. Shunda birinchi qatorda turgan qalamlar 
ikkinchi qatorda turgan qalamlarni olishga xalaqit bermaydi (1.2-rasm). 
Buyumga badiiy ishlov berish. Bu haqda yuqorida bayon etilgan. 
2-masala. Yuqoridagi qalamdonda qanday qilib qog‗oz, o‗chirg‗ich, qistirg‗ich 
abi narsalar uchun joy hosil qilish mumkin? Uning turg‗unligi qanday ta‘minlanadi? 
Bu masalaning yechimlaridan ayrimlari 1.3; 1.4; 1.6; 1.7; 1.8-rasmlarda 
ko‗rsatilgan. 
3-masala. Qanday qilib yuqoridagilardan chiroyli ko‗rinishga ega bo‗lgan 
qalamdon yasash mumkin.?
2-rasmda bu masalaga oid yechimlardan namunalar ko‗rsatilgan. Bu ishlarni 
o‗quvchilarning imkoniyatlariga qarab V-VII sinflarning har birida yoki sinflarga 
bo‗lgan holda amalga oshirish mumkin. Shunday qilib, yuqorida ko‗rsatilgan ishlar 
o‗ziga xos ijodiy ishlar, masalalar tizimini tashkil etadi. Bu esa o‗quvchilarning asta-
sekin ijodiy masalalarni yechishga o‗rgatadi.