Бошқариш маданияти ёхуд раҳбарлик санъати Бошқариш бу

Низо фазалари
Юқорида айтганимиздек, низонинг асосий сабаби унинг биринчи босқичи ҳам бўлади. Низонинг биринчи босқичи – бу қондирилмаган талаб, бош­қарилмаган майл, истак, хоҳишдир. Шахс ўз руҳиятидаги бирон-бир истакни қондирмас экан, у ўз атрофидан мана шу истакни, майлни қондиришга йўл қидира бошлайди.
Низонинг иккинчи босқичи – бу шахснинг бирор иштиёқ, хоҳиш, майлнинг қондирилмаётганлигидан асабийлашиш, шахснинг бирор нарсага ғаши келишидан бошланади. Бунда бир шахснинг иккинчи шахс руҳи ва ҳаракатидаги фаолиятни қабул қилмасликдан, ўз имкон ва манфаатини устун қўйишидан бошланса, гуруҳлараро низонинг илк босқичи гуруҳдаги бирон шахснинг бошқа гуруҳдаги бирон шахс ёки шахслар фаолиятини қабул қил­маслигидан бошланиши турган гап.
Низонинг учинчи фазаси, босқичи – бу агрессия, таҳдид, ҳужум ёки ҳимояга тайёрланиш. Шахс ички руҳий иштиёқини қондиролмайди, қонди­ришга ҳаракат қилмоқчи, аммо нимадир ҳали унинг қарор қабул қилишига тўсиқ бўлмоқда. Бу фазада бир шахс иккинчи шахс ҳаракатидан, истагидан, атроф-муҳитдаги бирор-бир моддий нарсадан фойдаланаётганидан норози, унинг ўзи ушбуларни эгаллаб олмоқчи, аммо очиқ-ойдин уларни эгаллашга ҳали журъат қилмаяпти, қарор қабул қилишига қандайдир маълумот етма­япти. Бу ўринда ўта муҳим жиҳати, ҳолатни ким олдин қўлга олса, бузғувчи низони илгарироқ илғаб олиб, уни яратувчи кучга айлантира олса, ўша томон ютиб чиқади.
Шахснинг энг катта бойлиги танлаш имкониятининг кенглигида мужас­самлашган. Аммо агрессия, стресс, асабий ҳолатга тушган кишининг танлаш имконияти кескин даражада қисқаради. Шахс атрофидаги имкониятларни тўлиқ ва объектив баҳолаш имкониятидан бу даврда маҳрум бўлиб қолган бўлади. Шахснинг фикрида бутун атрофидаги имкониятлар чекланиб, фақат биргина йўлга айлангандай туюла бошлайди. Бу пайтда шахс ўз рақибини синдириш, мағлуб қилиш ҳаракатида бўлади. Бундай ҳолда асабийлашув ку­чаяди-да, ҳатто бор кучларни ҳам ишлата олмайдиган ҳолатга тушиб қолиш мумкин ва унда асосий мақсаднинг ўзи нима эканлигини унутиб қўйишади. Яъни, мақсад унутилиб, вазият қўлдан ва издан чиқиб, шахслар фақат жараён қурбонига айланади. Бундай ҳолларда вазиятни кузатиб турган учинчи томон ғолибликни қўлга киритиб кетиши ҳоллари ҳам учраб туради. Бундай ҳолатга тушган шахслар эса энг мудҳиш ечимларни танлашлари мумкин, яъни улар бу ҳолатга тушганларидан кейин кўпинча суицидга қўл ура бошлашади.