Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

3.3.1.3. Osmanlılarda azınlık okulları ve çeviri  
Osmanlılar Batıyla ekinsel ilişkilerinin kesilmesi için elden gelen ön-
lemi almaya çalışmakla birlikte, aradaki siyasal ve ticari ilişkileri kopar-
mayı düşünmesi sözkonusu değildir. Bununla birlikte, resmi dilin halk dili 
olmaması, medreselerdeki bilgin ve düşünürlerin dinin uzun süreli baskısı 
sonucu kendilerini dünyevi konulardan soyutlamaları, Osmanlıların çeviri 
eğitimi bir yana, dinin dışında ekini yönlendirecek, ulusal kimlik kazan-
dıracak  kurumsallaştırma  hareketini  bir  türlü  başlatamaması,  bir  süre 

---

 
59 
sonra ticari ve siyasalı konularda da aksaklıklara neden olmuştur. Bu du-
rumdan başta etkilenenler ise, Osmanlılarla sıkı ticaret ilişkisi bulunan ve 
bir kısmı da İstanbul'da yerleşmiş bulunan Venediklilerdir. Yukarıda an-
lattığım nedenlerle Osmanlılarda ilk çeviri okulunu kuran Venediklilerdir. 
Bu okul, 1551’de Venedik Cumhuriyeti senatosu tarafından gündelik ya-
şamda ticari ve yasal konularda çıkan sorunların çözümlenmesi ve siyasal 
amaçlı ilişkilerde iletişim sağlanması amacıyla kurulmuştur. Her ne kadar 
İstanbul’da yaşayan Latin kökenli halk, Venediklilerin çevirmen gereksi-
nimini karşılasa da, Osmanlı uyruğu olmaları ve bu konuda belli bir eği-
timden geçmedikleri için dilsel eksikliklerinin yanı sıra, çevirmenlik edin-
cinden  de  yoksundurlar.  Bu  durum,  Venedik  Cumhuriyeti  Senatosunu 
kendi yurttaşlarından çevirmen yetiştirme kararını almaya zorlamıştır. Bir 
başka deyişle, geçmişte tercümanlar, gündelik tecimsel ve yasal konularda 
Babıali memurlarıyla iletişim kurmada yeterli olmakla birlikte, uluslara-
rası diplomatik ilişkilerde ve ticari antlaşmalarda yazılı çeviri edincini ge-
rektiren bir donanıma sahip değillerdir. Bu eksiği kapatmak amacıyla ku-
rulan “Dil Oğlanları” (Giovanni della Lingua) adındaki okulu, Fransızla-
rın  Marsilya  Ticaret  odasının  isteği  üzerine  kurduğu  (1669)  aynı  ad  ve 
aynı amaçları taşıyan başka bir çevirmenlik okulu izlemiştir (Dil Oğlanları 
ve Tercümanlar: 11-59). Söz konusu okul etkinliğini İstanbul’da Kapüsen 
rahiplerinin 1622'de İngiliz, Fransız ve Venedikli tüccar ya da tercüman 
ailelerin çocukları için açtıkları ve yerini de Fransızların kendilerinin ba-
ğışladıkları (1637) okulda sürdürmüşlerdir. Başlangıçta bu okulun amacı 
Hıristiyanlığı yaymak ve öğretmektir. Buradan, çevirmenlik ve misyoner-
lik öğretisinin bir arada yürütüldüğü anlaşılmaktadır. Okulun öğrencileri 
arasında yukarıda sözünü ettiğim ailelerin çocuklarının yanı sıra, Fransız 
Hükümetinin burslu gönderdiği dokuz on yaşlarındaki çocuklarda bulun-
maktadır. Dinsel  ve  tecimsel  hedefleri olan bu okulun izlencesinde  La-
tince, eski Yunanca, Türkçe ve Arapça dilleri yer almaktadır. Latince ve 
eski Yunanca dinsel ve ekinsel amaçlarla öğretilirken, Arapça ve Türkçe 
tecimsel amaçlarla öğretilmek istenmiştir. Dolayısıyla, bu okulda iki dilli 
bir eğitim değil de, çok dilli bir eğitim hedeflendiği söylenebilir. 

---

 
60