Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

2.3.2. Kutsal Kitap ve Anlama göre çeviri 
Antik çağda yaşayıp da, çeviri eğitimi açısından önem  taşıyan ikinci 
kişi Hieronimus’tur (İS.  348-423). Kutsal  Kitabı,  İbranice Eski Ahit ve 
Yunanca  Yeni  Ahit’i  karşılaştırarak  çevirmiştir.  Onun  çevirisi 
Vulgata 
adıyla  tanınmaktadır.  Hieronimus,  Kutsal  Kitap  çevirilerinde  “sözcüğü 
sözcüğüne”  çeviri  yapılmasına  karşı  çıkan  bir  tutum  sergilemiştir. 
Vul-
gata
’nın, Kutsal Kitabın Yunanca çevirisine göre üstünlüğü çevirmenin 
çeviriyi doğrudan Yunanca metinden değil, kaynak metinle karşılaştırarak 

---

 
37 
yapmasından kaynaklanır. Bundan böyle, özgün metnin Yunanca çevriya-
zımıyla (transkripsiyonu)
6
 yetinmeyip, birinci dilden “anlama göre” çeviri 
yapmayı kendine amaç edindiği görülür. Kuşkusuz bu Cicero’nun başlat-
tığı çeviri anlayışının bir sonucudur. Ne var ki, Cicero anlama göre çevi-
riden yana olduğunu “karşı savdan”
7
 yola  çıkarak  savunduğu  için  “söz-
cüğü sözcüğü çeviri” terimini ilk kullanan kişinin de Hieronimus olduğu 
görülür. Bu terimi, Cicero’nun kullandığı “verbum de verbo” teriminden 
yola çıkarak, “sensum de senso” şeklinde türetmiştir. Bu bağlamda “an-
lama göre çeviri” sözcükten değil, tümceden türetilmiştir. Bir başka de-
yişle, bu kavram “özgür çeviri” anlamına gelmeyip, anlama sadık kalmak 
koşuluyla  yapılan  çeviri  anlamına  gelmektedir.  Öte  yandan,  Pammac-
hius’a yazdığı mektubunda “sözcüğü sözcüğüne çevirinin” sakıncalarının 
ardından, gerçekte Kutsal Kitap çevirilerinde bile "anlama göre" çeviriden 
yana olduğunu  bildirmesi,  hem anlamın aktarılması, hem de  metin türü 
konularını gündeme getirir: 
“Ben, sözcüklerin düzeninde gizemin olduğu Kutsal Yazılar hariç, Yu-
nanca’dan çeviride bir sözcüğü başka bir sözcükle değil de, bir anlamı 
başka  bir  anlamla  vererek  çevirdiğimi  sadece  kabul  etmiyorum,  ayrıca 
çekinmeden tutumuma sahip çıkıyorum” 
(çev. Erem 1992: 18-74). 
Hieronimus’un  “anlama  göre  çeviri”  anlayışı  özgür  çeviri  anlamına 
gelmez. Bir başka deyişle, ona göre “anlama göre çeviri” kaynak metnin 
anlamına sadık kalarak  Kutsal kitabın iletisinin okuyucuya ulaştırılması 
amacını taşır. Bu kavramın Kutsal Kitap’ta gündeme gelmesi ise, metin 
türüne göre çeviri yöntemi veya sadık ve özgür çeviri konularını da gün-
deme getirir (Göktürk 1994: 18-19).  
Hieronimus dönemine gelindiğinde çevirinin iletişim yönü, metin tü-
rüne göre çeviri, sadık olmak koşuluyla “sözcüğü sözcüğüne” ve “anlama 
göre” çeviri kavramlarının şekillendiği görülür. Bununla birlikte, Hiero-
nimus’un “anlama göre çeviri” terimini kullanmasıyla birlikte, çeviri sü-
recinde okurla iletişim ve metin türü ilişkileri sorgulanmaya başlamıştır. 
Örneğin,