Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

4.5.2. Bildirişim kuramı ve Üst dil ilişkisi 
Saussure'ün dil ve söz ayırımından yola çıkarak bildirişimi sağlamak 
üzere dil düzeneğine erişme düşüncesiyle başlattığı çalışmalar, araştırma-
cıları, sözcükleri en küçük anlam taşıyan birimlere varıncaya dek bölme-
lerine yol açmıştır. Bu ise, araştırmacıları dağılımsal ve karşıtsal dilbilim 
alanlarına yöneltmiş ve dil düzeneğine erişmek yerine, dil öğrenimiyle il-
gili dil yetisini geliştirecek veriler elde edilmesini sağlamıştır. Bir başka 
deyişle, dilin salt cebirsel bir gösterge dizgesi olarak görülmesi, onun bir 
uzlaşım aracı olarak toplumsal ve toplumlararası bildirişim şeklinde öne 
sürülen işlevini çözmeye yetmemiştir (Başkan 1967: 60-87). Bununla bir-
likte, söz konusu süreçte yapısal dilbilim anlayışının etkisiyle bildirişim 
düzgü çözme, düzgü değiştirme ve erek dilde yeniden düzgüleme olarak 
değerlendirilmiş ve düzgü değişikliğine karşın bilginin içeriğinin değiş-
mezliği bildirişim kuramının ölçütü olmuştur. Bu arada çeviride toplum-
lararası iletişim aracı olarak bildirişim kuramı kapsamında gösterge bili-
min bir alt dalı olarak ele alınmaya başlamıştır. Ne var ki, bildirişim ku-
ramında düzgü değişikliğine karşın iletinin değişmezliği ölçütü, bu alan-
daki araştırmaları sözcüklerin anlamsal ya da sözdizimsel düzeyde eşde-
ğerlik arayışına yönlendirmiştir. Örneğin, 
Otto Kade
’nin dili derin yapı-
sına girmeden, sözcük düzeyinde "bire bir", "bire karşı birkaç sözcük" vb. 
şeklinde eşdeğerlik arayışına girmesi, temelde iletişimi yapısal dilbilimin 
çerçevesinde görmesinden kaynaklanmış ve onun, sözcük düzeyinde ya-
nanlamsal eşdeğerlikten öteye geçememesine neden olmuştur.  
Bununla birlikte, Prag okulundan 
Roman Jakobson
'un Humboldt'un 
dilin doğası gereği üreticiliği ve yaratıcılığı üzerindeki düşüncesinden ve 

---

 
80 
K.Büehler’in bildirişimde öne sürdüğü dilin konuşucu (