Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

2.2.1. Tarihte İlk Çevirmen 
Livius  Andronicus  tarihte  ilk  çevirmen  olarak  kabul  edilir.  Kendisi 
yaklaşık  İÖ.  240  yılında  Odisea'yı  Yunanca’dan  Latince'ye  koşuk  biçi-
minde çevirmiştir. Andronicus'un Çeviribilim açısından önemi, çevirisi-
nin kalıcılığından kaynaklanmıştır (Savory 1957: 27-34). Kuşkusuz And-
ronicus’tan önce de Homeros'dan çeviriler yapılmıştır. Ne var ki, Andro-
nicus’un çevirisinin diğerlerine göre daha kalıcı olduğu, Horatius’un da 
bu çeviriyi kullandığı ve bazı bölümlerinin de hala elimizde olduğu bilin-
mektedir. Burada çeviri eğitimi açısından çevirmenin çeviri kararları ar-
dında yatan nedenlere bakıldığında sırasıyla şu sorular gelir: birinci ola-
rak, Andronicus’un 
İlyada
’yı değil de, 
Odisea
’yı seçtiği; ikinci olarak söz 
konusu çeviriyi yaparken niçin düzyazıyı değil de, koşuk biçimini seçtiği; 
üçüncü olarak ise, niçin özgün yapıttaki altılı ölçüye dayalı koşuk biçimi 

---

 
33 
(hexameter) yerine, ikili ölçüye dayalı Latinlere özgü “satirnius” adlı ko-
şuk biçimini seçtiğidir. (Erhat 1940: 270-274). Birinci soruya yanıt olarak, 
İlyada
’nın konusunun daha hüzünlü olması ve akışındaki bazı tutarsızlık-
ların çevirmenin  okuru daha eğlendiren 
Odysea
’yı seçmesine  neden ol-
duğu öne sürülebilir. Bir başka deyişle, bu yazılı kültürün içselleştiğine ve 
çevirmenin metinsellik kavramının bilincinde olduğuna bir işaret olarak 
da değerlendirilebilir. İkinci olarak, sözlü geleneğin hüküm sürdüğü bir 
dönemde destanların başlıca amacının, halkı eğlendirip, bir araya toplaya-
rak ekinsel bir bütünlük yaratmak olduğu düşünülecek olursa, koşuk biçi-
minin de, söz konusu amacın gerçekleştirilmesinde son derece etkin bir 
araç olduğu anlaşılır. Son olarak Andronicus'un Homeros’un sözlü gele-
neğe son derece yatkın olan altılı ölçüsü yerine, “satirnius” koşuk biçimini 
seçmesi, bu ölçünün Latin dünyasının yazılı geleneğine uygun olmasından 
ve çevirinin bir Latin yapıtı olarak kabul edilmesini daha kolaylaştıracağı 
düşüncesinden kaynaklanabilir. Bu üç unsur Andronicus'un çeviri süreci 
öncesinde  ve  sırasında  erek  kültür  bağlamına  uygun  kararlar  verdiğini 
gösterir.  
Andronicus'un özgürlüğüne kavuşmuş Yunanlı bir köle olarak çeviriyi 
ana diline değil de, yabancı dile yapmasına karşın, çevirinin kabul görmesi 
Romalılarla aynı Akdeniz uygarlığını paylaşmalarından kaynaklanabilir. 
Ne var ki, bu çevirinin kalıcılılığı sadece çevirmenin aldığı kararlarla sı-
nırlı olmayıp, okuyucu kitlenin düzeyine bağlı olarak çevirmenden bek-
lentilerine de bağlıdır. O dönemde okuyucu kitlenin hem Grekçe hem de 
Latince bilenlerden oluştuğu düşünülecek olursa, bu kitlenin özgün metni 
okudukları halde Andronikus’un özgür yöntemle yaptığı çeviriyi kabul et-
meleri, Romalılarda okumanın gerçek anlamda içselleştiğini gösterir. Ay-
rıca bununla da kalmaz toplumdaki çeviri anlayışının da çevirinin kabu-
lünde rol oynadığı öne sürülebilir. Burada Ezra Erhat’ın Romalıların çe-
viriyi  kendi  kimliklerine  bulmada  bir  araç  olarak  gördükleri  şeklindeki 
Romalıların çeviri anlayışını yansıtan sözleri, Andronicus’un çevirisiyle 
Romalıların çeviri anlayışının örtüştüğünü gösterir.