Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

oluşturucu
”  ve 
“
düzenleyici
” ilkeler olmak üzere ikiye ayrılır. Çeviride “oluşturucu ilke-
ler” arasına metin türü, metin biçemi, düzenlemesiyle ilgili geleceğe yö-
nelik kararları kapsamına alan geniş ölçekli kural veya ilkeler girerken, 
düzenleyici ilkeler
28
 arasına, örneğin, kimi ekinlerde 18. yüzyılda çevi-
riyi  “millileştirme”  eğilimi  varken  günümüzde  çeviride  yabancılaştırıcı 
öğelerin kullanılmasında bir sakınca görülmemesi, ya da özel adların ay-
nen korunup korunmaması gibi daha küçük ölçekli kurallar girer. Kuşku-
suz, bu ilkeler her ekine göre değişen ilkelerdir. Örneğin, çeviri, erek me-
tin ürünü olarak kabul edilecekse, çevirmenin erek metin türlerini ve bu 
konudaki saymaca uzlaşımları bilmesi gerekir. Öte yandan, çeviri metin 
olarak kabul edilecekse toplumdaki çeviriyle ilgili oluşurucu ve düzenle-
 
27
 Bu terim İngilizcedeki “convention” terimi karşılığı olarak kullanılmıştır. Nord 
bu terimi “ortak bilgi ve beklentilere dayalı olarak bağlayıcı olmamakla birlikte 
karşılıklı uzlaşıma dayalı saymaca kurallar olarak tanımlar. 
28
 Bu terimleri ilk kullanan kişi 1969 Searle (Shuttleworth & Cowie: 28) Chester-
man  1993’te  “oluşturucu  normlar”  yerine  “beklenti  normları”  düzenleyici 
normlar” yerine “profesyonel normlar” terimini kullanmıştır.  

---

 
160 
yici ilkeleri çevirmenin göz önünde bulundurması gerekir. Nord’un işlev-
selliği her iki ekin metin türü geleneği açısından bu şekilde kural ve ilke-
lere bağlaması, çeviri olgusuna iki yönlü bakmayı hedeflediği, işlevsellik 
uğruna çevirinin kültürlerarası iletişim şeklindeki temel amacını yitirme 
tehlikesine karşı bir önlem olmaya çalıştığı şeklinde de değerlendirilebilir. 
Özetle,  Vermeer’in  işlevselliği  sadece  erek  kutup  açısından  irdelemesi, 
onun daha çok Almanca konuşulan ülkelere seslenmesine neden olmuştur. 
Oysa Nord’un kuramı da işlevsel olmakla birlikte, işlevselliği kaynak ku-
tupla ilişkilendirerek irdelemesi, onun çok dilliliği göze alan daha genel 
bir kuram öne sürdüğü düşüncesini akla getirebilir. 
Uygulama alanı odaklı olmayı hedefleyen bu kuramın da, Skopos ku-
ramı gibi karşı savlardan geliştirildiği görülür. Vermeer’den farklı olarak 
Nord’un karşı savları çürütmekten çok, genişletmeyi hedef edindiği anla-
şılır.  Ayrıca  savlarını  destekleyecek  inceleme  malzemesini  çeviri  eğiti-
minde kullanılabilecek malzemeden yola çıkarak öne sürmesi, onun kura-
mının çeviri eğitimi alanında uygulama olanağı sağlayan işlevsel bir nite-
lik kazanmasına yol açmıştır.