Bolalar kasalliklari propedevtikasi

N.A.Shalkov  sinovi-  nagro‗zkani  berishdan  avval  tomir  urish,  nafas  olish 
tezligi,  arterial  ыon  bosimi  aniыlanadi.  Bola  holiga,  kasallikning  xususiyatiga, 
sinov o‗tkazilayotgan qarab quyidagi nagro‗zkalar qo‗llaniladi: 
№  Nagro‗zka xususiyati 
Kimlarga mo‗ljallangan 
1.  Yotgan  holda  yuvinib  g‗  taranishni  o‗tkazish 
yoki  3  marotaba  yotgan  holatdan  o‗tirgan 
holatga o‗tib yana o‗tgan holatga o‗tish 
Yotgan  holatda  davolanish 
rejimidagi bemorlarga. 
2.  5  marotaba  yotgan  holatdan  o‗tirgan  holatga 
o‗tish 
Yotgan  holatda  davolanish 
rejimidagi bemorlarga. 
3.  10 marotaba yotgan holatdan o‗tirgan holatga 
o‗tish 
Yotgan  holatda  davolanish 
rejimidagi bemorlarga. 
4.  10  sekund  davomida  5  marotaba  polda 
chuqur tizza bukib o‗tirmoq yoki narvonni 10 
pog‗onasiga ko‗tarilish. 
Sog‗lom  bolalarga  yoki 
umumiy 
rejimdagi 
bolalarga. 
5.  20  sekund  davomida  5  marotaba  polda 
chuqur tizza bukib o‗tirmoq yoki narvonni 20 
pog‗onasiga ko‗tarilish. 
Sog‗lom  bolalarga  yoki 
umumiy 
rejimdagi 
bolalarga. 
6.  30  sekund  davomida  5  marotaba  polda 
chuqur tizza bukib o‗tirmoq yoki narvonni 30 
pog‗onasiga ko‗tarilish. 
Sog‗lom  bolalarga  yoki 
umumiy 
rejimdagi 
bolalarga. 
7.  Mashq  qilishga  oid  nagro‗zka(  chopish, 
velosiped haydash,changi 
Sog‗lom fizqo‗ltura va sport 
bilan 
shug‗ullangan 
bolalarga. 
8.  Sportga oid nagro‗zkalar 
Sog‗lom fizqo‗ltura va sport 
bilan 
shug‗ullangan 
bolalarga. 
Bola jismoniy nagruzkani o‗tkazgach o‗sha zahoti so‗ngra 3, 5, 10 daqiqa o‗tkach 
yana  tomir  urishi va nafas  olish tezligi,  arterial qon bosimi  o‗lchanadi va olingan 
natija  baholanadi.Agar  nagro‗zkadan  so‗ng  ko‗rsatkichlar  3  -5  daqiqa  oralig‗ida 

---

 
211 
normaga qaytsa natija qoniqarli hisoblanadi. Agar nagro‗zkadan keyin puls tezligi 
ilgari  ko‗rsatkichga  nisbatan  25%  dan  ko‗p  oshmasa,  sistolik  bosimi  bir  oz 
ko‗tarilib,  diastolik  bosim  biroz  kamaysa  yoki  o‗zgarmay  puls  bosimini  yuiroz 
oshirsa, reaksiya ijobiy hisoblanadi. Agar nagro‗zkadan keyin holati yomonlashib, 
puls juda tezlashib, sistolik bosimi pasaysa reaksiya salbiy hisoblanadi. 
 Step  -  test  uslubida  tekshirish  ma‘lum  balandlikka  ega  bo‗lgan  narvon 
pog‗onalarini qo‗llash bilan olib boriladi.Bunda olingan puls harakteriga qarab step 
-test indeksi hisoblanib, jismoniy ish qobiliyati hisoblanadi. 
 Oxirgi  yillarda  jismoniy  ish  qobiliyatini  aniq  belgilashda  tredmill  va 
veloergometriyani  qo‗llash  orqali  tekshirishlarni  olib  borish  keng  amalga 
oshirilmoqda.