Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
7.8. Og`iz bo`shlig`i shilliq pardasining dori-darmonlar qabul qilish bilan 
bog`liq bo`lgan allergik o`zgarishlari
Ko`pincha dori-darmonlar (antibiotiklar, sulfanilamidlar, amidopirin, og`ir 
metall tuzlari, novokain, yod, fenol va boshqalar) bola organizmida har xil noxush 
(allergik) holatlarni yuzaga keltirishi mumkin. Jumladan, og`iz bo`shlig`i shilliq 

---

233 
pardasida ham bir talay noxush belgilar kuzatilishi e’tiborga loyiqdir. Bu xildagi 
yallig`lanish jarohatlarining mexanizmari har xil bo`lib, qabul qilingan dori-
darmonlarning kimyoviy strukturasiga bog`liqdir. Streptomitsin asab tolasini 
jarohatlaydi, levomitsetin jigar hujayralariga nisbatan zaharli ta’sir o`tkazadi, 
amidopirin guruxi qon yaratuvchi a’zolarga ta’sir qilib, ularning ishini susaytiradi 
va
 h
okazo. Ana shu a’zolarda kelib chiqqan jarohatlanish oqibatida og`iz bo`shlig`i 
shilliq; pardasida kataral miliar yallig`lanishlari ham qayd etiladi. Og`iz bo`shlig`i 
shilliq pardasida aniqlanadigan yana bir xil o`zgarishlar mexanizmi bola 
organizmining yuqorida qayd qilingan va boshqa dori-darmonlarga nisbatan 
sezgirligining oshishi natijasida kuzatiladi. Yuqori sezgirlikni organizmda ilgari 
qabul qilingan dorivorlar, mavjud bo`lgan mikroblar, viruslar yoki ba’zi bir ovqat 
mahsulotlari ham keltirib chiqarishi mumkin. Ana shunday sharoitda qo`shimcha 
dori-darmonlar qo`llash allergik reaksiyalarni chaqirishi mumkin. Aksariyat 
hollarda bular antibiotiklar bo`lib, ular organizmda oqsil molekulalari bilan 
birikishib, kuchli antigenga aylanishi mumkin. Og`iz bo`shlig`i shilliq pardasida 
bunday vaziyatlarda kuchli jarohatli o`zgarishlar yuz beradi. 
Xastalikning klinik kechishi. 
Shilliq pardada kuchli qizarish va shishish 
natijasida pufaklar paydo bo`ladi. Pufaklarning yorilishi oqibatida karashli 
eroziyalar aniqlanadi. Og`iz bo`shlig`ining bunday jarohatli belgilar bilan 
qoplanishi ko`p belgili ekssudatli eritemaga o`xshab ketadi. Ko`pincha yumshoq 
va qattiq tanglay, til osti sathi shilliq pardasida jarohatlar kuzatiladi. Til shishib, 
hajmi kattalashadi, epiteliy qavati deskvalgatsiyaga (qovjirab to`kilishi) uchrab, til 
ustki sathi silliqlashadi, yaltirab qoladi va har xil ta’sirotlarga nisbatan uning 
sezgirligi oshadi. 
Og`iz bo`shlig`i shilliq pardasidagi o`zgarishlar bilan bir vaqtda, tananing 
teri sathida har xil toshmalar, teri qichishishi, mushaklarda og`riq, bo`g`imlar 
og`rig`i, ich buzilishi va og`ir allergik holatlarda anafilaktik shok yuzaga kelishi 
mumkin. 
Medikamentoz stomatitni ko`p belgili ekssudatli eritemadan va o`tkir 
gerpetik stomatitdan farqlay olish (differensial diagnostika) zarur. Dori-darmonlar 
yuzaga keltiradigan o`zgarishlarda ko`p belgili ekssudatli eritemadan farqli 
o`larok, papulyoz va eritematoz belgilarning sustligi, jarohatlangan shilliq parda va 
lablarning qizil hoshiyasida, yuz terisida qonash belgilari yo`qligi tufayli 
ko`pchigan qon aralash qalin po`stloqlar aniqlanmaydi. Xastalikni keltirib 
chiqargan dori-darmonlarni qabul qilishni to`xtatish, bola umumiy ahvolining 
yaxshilannshiga olib keladi. 
O`tkir gerpetik stomatit uchun lablarning qizil hoshiyasida, atrof terida 
kichik pufzkchalarning paydo bo`lishi hamda milklarning kataral yallig`lanishi 
muhim xol bo`lib hisoblanadi. (4-jadvalga karang).