Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

Ftorlangan sutdan foydalanish qoidasi.
1. har kuni 200 ml sut ichish; 
2. bolalar yoshi 3-12; 
3. bir yilda 250 kun iste’mol qilish shart . 
Ftorlangan sutni 3 yoshidan boshlab ichgan bolalarda bir yildan so`ng sut 
tishlarida kariyes jadalligining o`sishini pasayishi 40-50% ni , 2 yildan so`ng esa 
58-65% ni tashkil qilgan. Doimiy tishlarda bu ko`rsatkich bir yildan so`ng o`rtacha 
30-50% ni tashkil qilgan. 
Bugungi kunda olingan ijobiy natijalarga qaramasdan qator muammolar o`z 
yechimini topishini kutmoqda. Xali anchagina izlanishlar, tajriba va tekshirishlar 
o`tkazib, ftorlangan sutni qaysi yoshdan boshlab ichish samaraliligini, ichish 
muddatini aniqlab berish, hududiy sharoitdan kelib chiqib ftorning sutdagi 
konsentratsiyasini aniqlash yo`llarini, bir kunda necha bor bola sut ichishini ilmiy 
asosda tasdiqlash kerak bo`ladi. 
 
1.15. Osh tuzini ftorlash.
Ma’lumki kishilar tomonidan osh tuzini qabul qilish miqdori bir xil emas. 
Diyetologlar tavsiyasiga ko`ra osh tuzini iloji boricha ozroq iste’mol qilish kerak 
bo`ladi. Shuning uchun osh tuzini ftorlashdan oladigan samara 40-50% ni tashkil 
qilarkan. 
1 kg osh tuzini 250 mg natriy ftorid bilan boyitish va undan profilaktika 
maqsadida foydalanish usuli ishlab chiqilgan va qator mamlakatlarda (Vengriya, 
SHveytsariya, Kolumbiya va boshq.) kariyes profilaktikasi elementi sifatida 
qo`llanilmoqda. Mazkur usul arzon, qulay, ommaviy va samarali bo`lib, insondan 
hech qanaqa qo`shimcha harakat talab qilmaydi. 
Vengriyada shu usuldan foydalanishning 8-yilida kariyes jadalligining o`sish 
ko`rsatkichi 40% ga, Kolumbiyada - 61% ga pasayganligi qayd qilingan. 
 
1.16. Ftoridlarni mahaliiy qo`llash.
Ftorli laklar 
- mahalliy profilaktika vositalari o`rtasida keng tarqalib, ko`p 
qo`llaniladigan va yaxshi samara beradigan, emal, qobig`iga uzoq muddat ta’sir 
ko`rsatuvchi vosita hisoblanadi. Ftor saqlovchi laklar emal qavat ustida yupqa 
plyonka qavatini hosil qiladi va 24 soat mobaynida o`zidan erkin ftor ionini ajratib 
turadi. Fissuralar, tirqishlar, mikrobo`shliqlarda esa u haftalab saqlanib qolishi 
mumkin. 
Ftor 
saqlovchi 
laklardan 
bugungi 
kunda 
keng 
ko`lamda 
qo`llanilayotganlari - bu "Duraphat" tarkibida 2,26% ftorid saqlovchi, "Fluor 
Protector" - 0.1% ftorid saqlovchi, "Composeal" ftorid natriy va ftorid kalsiy 

---

306 
saqlovchi, "Ftorlak" 5% natriy ftor saklaydi. "Ftorlak" tabiiy smolalar majmui 
bo`lib tarkibi quyidagicha: 
Natriy ftor - 5,0 gramm 
Pixta balzami - 40,0 gramm 
Shellak- 19,0 gramm 
Etil spirti - 24,0 (95%li) gramm 
Xloroform - 12,0 gramm (Xarkov.farm.zavod). Ftorli laklar juda yuqori 
adgeziv xususiyatiga ega bo`lib tishlar yuzasida uzoq muddat yaxshi saqlanadi.