Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

Bolalar yoshiga qarab tish cho`tkalarini tavsiya qilish jadvali. 
6- jadval 
Bolaning yoshi 
Cho`tka ishchi 
qismining o`lchami (sm) 
Cho`tka tuklarining 
qattiqlik darajasi 

---

281 
5 yoshgacha 
2,0 
Yumshoq 
va 
juda 
yumshoq 
6-7 yoshgacha 
2,5 
Yumshoq 
va 
juda 
yumshoq 
8-10 yoshgacha 
2,5 – 3,0 
Yumshoqk va qattiqrok 
11 va katta yosh 
3,0 
Qattiqrok, qattiq va juda 
qattiq 
Tish cho`tkasi individual foydalanish asbobi bo`lib, uni har bir shaxs o`zi 
asrab tutish yo`lini bilmogi zarur. Yangi tish cho`tkasini ishlatishdan oldin 
yaxshilab yuvib, ishchi qismi (tuklari)ga sovun surtib stakanga bosh qismini 
yuqoriga qilgan holda bir kechaga qoldirish lozim. Foydalanish oldidan 
sovunlangan tish cho`tkasini oqar suvda yaxshilab yuvib, tish pastasi surtib 
ishlatiladi. 
Mikrobiologik tekshirishlar shuni ko`rsatdiki har qanday tish cho`tkasining 
tuklarida ko`plab mikroorganizmlar mavjud bo`lar ekan. Shuni inobatga olib tish 
cho`tkalarini foydalanilgandan so`ng uzok vaqt mobaynida maxsus g`iloflarda 
saqlash maqsadga muvofiq emasdir. Yorug`lik va havo yetishmovchiligi bunday 
holda saqlangan tish cho`tkalarida mikroorganizmlarning tez ko`payishini 
ta’minlaydi. Bunday hol patogen mikrofloraning ko`payib faolligini oshiradi. 
Tish cho`tkalari o`z elastikligini yo`qotib, tozalash darajasi pasaygan taqdirda 
almashtirilishi lozim. Sun’iy tukli cho`tkalar uchun bu muddat 1-2 oyni tashkil 
etsa, tabiiy tukli tish cho`tkalari uchun bu 3-4 oydir. 
Qattiq va juda qattiq tukli tish cho`tkalarini faqat parodont to`qimasi sog`lom
bo`lgan kishilargagina tavsiya etiladi. Shunda ham bordiyu tish cho`tkasidan 
noto`g`ri foydalanilsa, milklar shikastlanishi va tishlarning siyqalanish hollari 
vujudga kelishi mumkin. 
Yumshoq va o`rtacha qattiqlikdagi tish cho`tkalari tukchalarining 
egiluvchanligi hisobiga tishlar oralig`i, fissuralarga va milk osti sohalariga yaxshi 
kirib borishi natijasida yaxshi tozalash xususiyatiga ega bo`ladi 
Tish cho`tkasining ishchi qismi o`lchamlari tishlarni qay darajada tozalay 
olish samarasini belgilaydi. Qiyin tozalanuvchi sohalarga ham yetib borib, 
tishlarning barcha sathini tozalaydi. Bugungi kunda (bolalar va kattalar uchun) 
kichik o`lchamli bosh qismiga ega bo`lgan tish cho`tkalaridan foydalanish tavsiya 
etiladi. Bunday tish cho`tkalarni og`iz
bo`shlig`ida har tomonlama harakatlantirish 
qulaydir. Tish cho`tkalarining o`lchamlari bolalar uchun 18-25 mm, katta yoshdagi 
kishilar uchun-30 mm gacha bo`lishi kerak. Bunday cho`tkalarda ishchi qismining 
tuklari 3-4 qator bo`lib, tutam-tutam bo`lib joylashgan. 
Zamonaviy tish cho`tkalarining ko`pchiligi ishchi qismidagi tukchalarning har 
xil o`lchamliligi bilan farq qiladi. Bunda uzun tukchalar ishchi qismning periferik - 
chetki sohasida, kalta tukchalar o`rta qismida joylashgan bo`ladi. Bu xildagi tish 
cho`tkalarning tuklari tozalash jarayonida tishlar oralig`idagi bo`shliqka yaxshi 
botib kiradi va kontakt sathlardagi yumshoq karashlarni yaxshi tozalaydi. Shu 
bilan birgalikda milklarni massaj qilib ulardagi qon aylanish jarayonini 
yaxshilaydi. 

---

282 
Zamonaviy tish cho`tkalarining ayrim turlari 2 qator tukchalarning oziq-ovqat 
sanoatida ishlatiladigan bo`yoq moddasi bilan har xil rangga bo`yalgan holda 
chiqariladi. Vaqt o`tishi bilan bu bo`yalgan soha o`zining rangini yo`qota 
boshlaydi va tish cho`tkasini eskirayotganidan dalolat beradi. Agar tish 
cho`tkasining bo`yalgan qismi 1/2 sohasida rangini yo`qotsa, demak tish 
cho`tkasini almashtirish muddati yetgan, uni almashtirish zarur. Bunday hol har 
kuni 2 marta tish tozalanganda 2-3 oydan so`ng sodir bo`ladi. 
Tish cho`tkalarining dastaklari ham har xil shaklda bo`ladi (to`g`ri, bukilgan, 
qoshiqsimon). Bugungi kunda shunday tish cho`tkalari mavjudki, tish tozalash 
paytida (2-3 minutdan so`ng) ularning rangi o`zgaradi. Bunday tish cho`tkalari 
bolalarga tavsiya qilinadi. Ular tish tozalash vaqtini shunga qarab aniqlashadi. 
Ovoz chiqaruvchi tish cho`tkalari ham tish tozalash vaqtidan darak beradi.