Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

Tish kariyesiga qarshi ta’sir ko`rsatuvchi tish pastalari. 
Bu guruhga kiruvchi tish pastalari o`z tarkibida ftor, fosfor, kaltsiy 
birikmalari tutganligi uchun tish qattiq mineral to`qimalarini (emal, dentin) 
mustahkamlab, to`yintirib, tish karashlarini paydo bo`lishiga yo`l qo`ymasdan, 
ularni kariyesdan muhofaza qiladi. 
Ftorli birikmalardan tish pastalari tarkibiga mono-ftorfosfat natriy, natriy-
ftor, mis-ftorid, organik ftor saqlovchi moddalar qo`shadi. Ftorli tish pastalarini 
hosil qilishda ftor konsentratsiyasiga juda katta ahamiyat beriladi. Samarali ta’sir 
ko`rsatuvchi tish pastalari tarkibidagi ftor miqdori 1 gramm pastada 1-3 
milligrammni tashkil qiladi. Shunday tarkibli tish pastalarini muntazam ishlatish 

---

289 
kariyes jadalligini o`sishini bolalarda 15-35% gacha pasaytirganligi to`g`risida 
aniq ma’lumotlar mavjud. 
Mazkur tish pastalarining kariyesga qarshi samarali ta’siri avvalambor ularni 
mahalliy qo`llash tish emal qavatining turg`unligini oshirish va tashqi ta’sirotlarga 
berilmasligini ta’minlashdan iborat. 
Ftor ionlari tish emali tarkibiga singib kirib, mustahkam ftorappatit 
sistemasini hosil qiladi. Fosfor-kaltsiy birikmalarini tish qattiq to`qimalariga 
mustahkam birikishii ta’minlaydi, shu bilan birgalikda og`iz mikroflorasini 
o`sishini to`xtatadi va karashlarni hosil bo`lishini oldini oladi. Ftorli tish pastalari 
bolalar yoshida yangi chiqa boshlagan va yorib chiqqan tishlar emal qavatini 
mustahkamlashda muhim ahamiyati kasb etadi. Keyinchalik yosh o`tishi bilan bu 
xususiyat tishlarga nisbatan ancha pasayadi. Shuni nazarda tutgan holda tarkibida 
ftor tutuvchi tish pastalarini bolalar yoshida tavsiya qilish katta samara beradi va 
kariyes o`sishini kamaytiradi. Ushbu guruhga kiruvchi ―Cheburashka‖ tish pastasi 
o`z tarkibida natriy ftor, fosfatlar va mikroelementlar saqlaydi. ―Cheburashka‖ tish 
pastasi bolalar uchun mo`ljalangan bo`lib kariyesga qarshi samarali ta’sir 
ko`rsatadi. Tarkibida ftor saqlovchi tish pastalari qatorida ―Ftorodent‖ pastasi ham 
ma’lum. U o`zining tarkibida natriy ftor birikmasini tutadi va uni kariyes 
profilaktikasi hamda davolashda ishlatish tavsiya qiladi. Bundan tashqari bu tish 
pastasi tishlarda sodir bo`ladigan giperesteziyani susaytiruvchi, tish emali 
kristallarini mustahkamlab, emal qavatning kariyesga nisbatan turg`unligini 
oshiradi. 
Tish emalining mustahkamligini ta’minlovchi omil ftordan tashqari qator 
makro va mikro elementlardan iboartdir. Shuni nazarda tutib o`z tarkibida kaliy bir 
va ikki fosfat, natriy fosfat, glitserofosfat kaltsiy, kaltsiy glyukonat, fosfat 
kislotasining tuzlarini va boshqa makro-mikroelementlar tutvchi tish pastalari ham 
ishlab chiqilmoqda. Bundan tashqari mazkur guruxga kiruvchi bir qancha pastalar 
o`z tarkibida davolovchi xususiyatga ega bo`lgan moddalarni saqlashi ma’lum. 
―Zodiak‖ tish pastasi o`z tarkibida natriy ftor birikmasidan tashqari 
yallig`lanishga qarshi ta’sir etuvchi va regeneratsiyani, epitelizatsiyani 
kuchaytiruvchi xususiyatga ega bo`lgan oblepixa moyi tutadi. Shu xususiyatlarini 
inobatga olib mazkur turdagi pastalarni kariyes profilaktikasida va parodont 
kasalliklarini, og`iz shilliq parda kasalliklarini davolash maqsadida shunday 
bemorlarga tavsiya etish mumkin. 
―Jemchug‖ va ―Arbat‖ tish pastalari fosfat tuzlari saqlovchi davolash 
profilaktik xususiyatga ega bo`lgan og`iz bo`shlig`i shaxsiy gigiyenasining asosiy 
vositalaridan bo`lib hisoblanadi. Mazkur tish yuvish pastalari kariyesdan tishlarni 
muxofaza qilishda, tishlar giperesteziyasiga barxam berishda yuqori samaraga 
egadir. Ular o`z tarkibida glitserofosfat kaltsiy va antiseptiklar tutadi. Bular 
guruxiga ―Kristall‖ va ―Remodent‖ singari tish yuvish pastalari xam kiradi. O`z 
tarkibida fosfat tuzlarini saqlovchi tish pastalarini bugungi kunda uch yo`nalishda 
ishlatish maqsadga muvofiqdir. 
Birinchidan – Bolalar va katta yoshdagi kishilarda kariyes profilaktikasida 
tishlarni muntazam har kuni tozalab turish uchun va applikatsiya(chaplash) uchun. 

---

290 
Ikkinchidan – fosfat tuzlari tutvchi tish pastalari nokariyes kasalliklarini 
(giperesteziya, siyqalanish, eroziya, ponasimon nuqson, gipoplaziya, flyuoroz) 
davolashda samaralidir. 
Uchinchidan – ortodontik qurilmalar, xususan breket-sistema taquvchi 
bemorlarda har kunlik tishlar tozalanishi va applikatsiya qilinishi demineralizatsiya 
sohalarini sodir bo`lishini oldini oladi.