Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
482 
5.Социометрия 
6. Моделлаштириш 
7.Эксперемент 
Фойдаланган адабиётлар рўйхати 
1.Нишонова З.Т. «Ёш даврлари психологияси» укув кулланма. – Т., 2006 й. 
2.Анастази А., Урбина С. Психологическое тестирование. СПб.: Питер, 2001.
3.Андрущенко 
Т.Ю. 
Диагностические 
пробы 
в 
психологическом 
консультировании. М.: Академия, 2004.
ТАФАККУР ВА УНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ 
Мамирова Барно Хасановна 
Оққўрғон туани 29-мактаб аммалиётчипсихологи 
Таянч сўзлар: тафаккур, янгилик очиш, башорат қилиш, ижодий тафаккур, 
алломалар 
Тафаккур инсоннинг шундай ақлий фаолиятидирки, бу фаолият воқеликни 
энг аниқ (тўғри), тўлиқ, чуқур ва умумлаштириб акс эттиришга (билишга), 
инсоннинг тағин ҳам оқилона амалий фаолият билан шуғулланишига имкон 
беради, деб таърифланади. Тафаккур атроф-муҳитдаги воқеликни нутқ ёрдами 
билан умумлашган ҳолда акс эттирувчи психик жараён, ижтимоий 
боғланишларни англашга, янгилик очишга ва башорат қилишга йўналтирилган 
ақлий фаолиятдир. Тафаккурнинг энг муҳим хусусиятлари ва функцияси, яъни сўз 
(фикр) билан умумлаштириб, ижтимоий-сабабийлик, янгилик очиш, башорат 
қилиш, жараён, фаолият ва бошқалар. Тафаккур операцияси: анализ ва синтез 
операциялари. Анализ шундай бир тафаккур операциясидирки, унинг ёрдами 
билан биз нарса ва ҳодисаларни фикран ёки амалий ва хусусиятларини тахдил 
қиламиз. Алломаларнинг айтишича, маймуннинг ёнғоқни чақишининг ўзиёқ 
бошланғич оддий анализдир. Болалар, ёшлар турмушда ва дарс жараёнида анализ 
ёрдами билан кўпгина ишларни амалга оширадилар, топшириклар мисол ва 
масалаларни ечадилар. Демак, табиат ва жамиятдаги билим ва тажрибаларни 
инсон томонидан ўзлаштириб олиш анализдан бошланар экан. 
Ўқувчи болаларда ижодий тафаккурни ривожлантирувчи методикалар «Почта 
қутиси» методикаси. Мақсад: катталикни фарқлаш даражаси, кўргазма-ҳаракатли 
тафаккурнинг шаклланганлигини текшириш. 
Жиҳоз: пластмасса ёки ёғоч қути, унинг устида шакллар формаси кесилган ва 
қути устидаги ўйилган шаклларга мос ҳажмли шакллар. 
Ўтказиш техникаси: болага берилади: а) сўз кўрсатмаси, «Сен ёнингда ҳар хил 
шакллар қирқилган қути турибди. Қўлингдаги шакллардан қути устидаги шаклга 
мосини танлаб, қути ичига ушбу шакл орқали ташла»; б) имо-ишорали кўрсатма 
(эшитиши ва нутқида камчилиги бор болаларга). Эксперимент ўтказувчи битта 
шаклни олиб, мос шаклли тешик орқали қути ичига ташлайди ва имо-ишора 
орқали болага давом эттиришни таклиф этади. 

---