Bog‘dorchilik o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan «O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati»

Kurash choralari: O‘rgimchak va tok kanalarini yo‘qotish uchun toklarga kuzda 5 li, ko‘klamda va yozda 0,5 li ohak-oltingugurt qaynatmasi purkaladi. Yoki ko‘klamda oltingugurt talqoni bilan ohak kukuni aralashmasi changitiladi.
Nazorat savollari:

1. 
   Tokzor uchun joy tanlashning asosiy xususiyatlarini ayting.
   
2. 
   Oziqlantirish maydoni deganda nimani tushunasiz?
   
3. 
   O‘zbekistonda keng tarqalgan uzum ekish tartibi qanday?
   
4. 
   O‘zbekiston sharoitida ko‘chat ekish muddatlari qanaqa?
   
5. 
   Tokzor barpo qilish to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
   
6. 
   Tok ekishning qaysi usullarini bilasiz?
   

8. TOKZORGA ISHLOV BERISH
(2 soat)
Tokning yashil qismlari bilan bog‘liq bo‘lgan ishlarga quyidagilar kiradi: yashil novdalarni xomtok qilish, novdalar uchini chilpish, tok gullarini sun’iy va qo‘shimcha changlash, uzum boshlari va g‘ujumlarini siyraklashtirish, novdalarni halqalash hamda uzum pishish davrida hosilga soya solib turuvchi barglarni olib tashlash.
Bu ishlarning barchasi fitotexnika deb atalib, ularni o‘tkazishdan asosiy maqsad o‘simlikning o‘sishi, rivojlanishi va hosil berishi, oziqlantirishni tartibga solish, yorug‘lik, issiqlikdan samarali foydalanish, vegetativ hamda generativ organlarning o‘zaro munosabatlarini yaxshilash uchun qulay sharoit yaratish, tok tuplarining shaklini saqlash va h.k. dan iborat. Ortiqcha novda va barglarni olib tashlash ona tokzorlarda ham amalga oshiriladi. Bu sog‘lom va sifatli qalamchalar tayyorlanadigan yaxshi rivojlangan novdalarni yetishtirish imkonini beradi (Sh. Temurov, 2002).
Xomtok. Xomtok qilish – ortiqcha yashil novdalarni olib tashlab, qolgan novdalarning rivojlanishi, tupning yaxshi yetilishi, to‘pgullarning changlanishi va meva tugishi uchun sharoit yara tishdan iborat.
O‘zbekiston tuproq-iqlim sharoitida novdalar 10–15 sm ga yetganda xomtok qilinishi boshlash kerak, chunki shundagina hosil beradigan va bermaydigan novdalarni bir-biridan farq qilish mumkin bo‘ladi. Birinchi xomtok gullaguncha tugallanishi lozim. Yashil novdada birinchi gajakdan yuqorida, odatda, to‘pgul hosil bo‘lmaydi, shuning uchun birinchi gajak paydo bo‘lib, unda to‘pgul bo‘lmasa, hosilsiz novda bo‘ladi, uni xomtok qilish va olib tashlash mumkin. Xomtokni kechiktirib bo‘lmaydi, uni novdalar hali yumshoqligida va ularga hali oziq moddalar ko‘p sarflanmaganda o‘tkazish lozim. Tokni pastki qismidan xomtok qila boshlash ke rak. hosil novdasidagi ortiqcha yashil novdalar, birinchi navbatda, qo‘sh novdaning hosilsiz, eng kuchsiz bittasini olib tashlash so‘ngra esa hosilsiz, kuchsiz, to‘mtoq o‘sgan, noqulay joylashgan ba’zi novdalarini o‘z vaqtida siyraklashtirish kerak. O‘rinbosar butoqda ikkita novda qoldiriladi: keraksiz uchinchisi eng pastki va tupning ichkari tomoniga qarab o‘sayotgani olib tashlanadi.