Bob. Hozirgi zamon o’qituvchisi kompetentligi masalasi – pedagogik muammo sifatida

Lingvistik kreativlik (mustaqil va ijodiy fikrlash) kopmetensiyasi 

 Kreativlik  inglizcha  create  —  "yaratish,  ijod  qilish"  so’zidan  olingan 

bo’lib,  shaxsning  muammoli  vaziyatlardan  tafakkurning  mavjud  andozalaridan 

chetlashgan  holda  benazir  yo’l  bilan  chiqib  ketish,  unga  ijodiylik  bilan 

yondashish qobiliyati hisoblanadi. 

Ruxshunoslar  fikriga  ko’ra,  har  qanday  chaqaloq  tug’ilganda  kreativ 

qobiliyatga  ega  bo’ladi.  Lekin  uni  rivojlantirish  yoki  so’ndirish  tarbiyachilarga 

bog’liq.  Demak,  maktabda  ta’limning  barcha  turlarida  o’quvchining  kreativ 

qobiliyatini  rivojlantirishga  e’tibor  qaratish  barkamol  avlodni  tarbiyalashning 

tayanch nuqtasi bo’lib xizmat qiladi. 

Kreativ tafakkur insonning barcha faoliyat turlari uchun xos bo’lib, undan 

lingvistik tafakkur mustasno emas. Lingvistik kreativlik tilning barcha sathlariga 

---

 

 

 

52

mansubdir. So’zlovchining tilning turli sath birliklaridan novatorona foydalanish 

mahorati,  fikrni  obrazli  ifodalashda  nostandart  usullarni  qo’llay  olish 

ko’nikmasiga ega bo’lishi lingvistik kreativlik hisoblanadi. 

Tilda bir fikrni turlicha shaklda ifodalash imkoniyati mavjud. Aynan qaysi 

shaklni  tanlash,  muayyan  muloqot  vaziyati  uchun  mos  ifodani  topa  olish  ham 

so’zlovchining  topqirlik,  ijodiylik  mahoratiga,  kreativlik  kopmetensiyasiga 

bog’lqkdir. 

Ona  tili  ta’limining  asosiy  usuli  talablariga  ko’ra,  o’quvchi  mavzu 

bo’yicha  belgilangan  bilim,  ko’nikma  va  malakalarni  egallashi  uchun 

darslikdagi  mashq  va  topshiriklarni  o’n  bosqichli  mustaqil,  ijodiy  fikrlash 

mashqlari  asosida  bajarishi  kerak.  Ular  quyidagilar:  kuzatish,  izlanish, 

alohidaliklarni  sharhlash,  umumiylikni  topish,  farqlarni  aniqlash,  qiyoslash, 

tasniflash,  xulosa  chiqarish,  aloqadorliklarni  ochish,  amalda  ko’llash.  Masalan: 

"Ma’nodosh  so’zlar  va  ularning  umumiy  hamda  xususiy  ma’nolari"  mavzuiga 

doir  topshirikda  5-sinf,  (3-chorak,  167-dars)  yuz,  bet  so’zlarining  ma’nosiga 

teng  keladigan  so’zlarni  va  ularni  bir-biridan  nimasi  bilan  farq  qilishini  aytish 

uchun quyidagi ijodiy fikrlash mashqi bajariladi.