Bob. Diplomatik huquqning xalqaro huquq tizimida tutgan o‘rni

Tashqi aloqalar organlari turlari

Diplomatik huquq xalqaro huquqning o‘zok vaqt davomida yagona subyekti bo‘lib kelgan davlatlarning o‘zaro amaliyoti natijasida shakllangan va rivojlangan. Qadimda bo‘lgani kabi hozirda ham davlatlar o‘rtasidagi o‘zapo munosabatlar bir davlat tomonidan ikkinchi biriga yuboriladigan tashqi aloqalar organlari tomonidan amalga oshiriladi. Tashqi aloqalarning bunday organlari qatoriga davlatlarning o‘zaro kelshpuvi asosida tashkil qilinadigan doimiy diplomatik vakolatxonalar va bir davlat tomonidan ikkinchi bir davlatta yuboriladigan maxsus (vaqtincha, ad hoc) missiyalar kiradi.

Diplomatik vakolatxona va maxsus missiyalarga tegishli normalar majmui 1961 va 1969 yillarda qabul qilingan Vena konvensiyalarida ⁵ mujassamlashgan.

Xalqaro-huquqiy adabiyotda tashqi aloqalar organlarini ichki davlat va xorijiy turlarga bo‘lish mavjud.

Ichki davlat turiga quyidagi davlat organlari:

• 
  birinchidan, davlat tashqi siyosati asoslarini belgilovchi davlatning oliy vakillik organi;
  
• 
  ikkinchidan, xalqaro maydonda oliy vakillikni amalga oshiruvchi davlat boshlig‘i (u kollegial yoki yakka bir shaxsga taallukli bo‘lishi mumkin);
  
• 
  uchinchidan, davlat tashqi siyosatida umumiy raxbarlikni olib boruvchi hukumat;
  
• 
  turtinchidan, tashqi ishlar idorasi kiradi.
  

Doimiy organlarga diplomatik vakolatxonalar, ya’ni elchixonalar, missiyalar, xalqaro tashkilotlar xo‘zuridagi doimiy vakolatxonalar, konsullik muassasalari kiradi.

Vaqtinchalik organlarga xalqaro konferensiyalar yoki xalqaro organlardagi maxsus missiya va delegatsiyalar kiradi.

Davlatlar o‘rtasida diplomatik munosabatlarning o‘rnatilishi, odatda, diplomatik vakolatxonalar bilan almashishga olib keladi. Biroq, bunday almashishni amalga oshirish uchun maxsus kelishuv zarur. Hozirgi zamon xalqaro huquqi ko‘rsatilgan diplomatik vakolatxonalar bilan almashishning uch darajasi mavjudligi imkoniyatidan kelib chikadi. Har bir daraja uchun vakolatxona boshlig‘ining ma’lum toifasi to‘g‘ri keladi.

Eng yuqori daraja — elchixonadir. Unga Favkulodda va Muxtor Elchi darajasiga ega bo‘lgan diplomatik vakil raxbarlik qiladi. Undan so‘ng Favkulodda va Muxtor Vakil raxbarlik qiladigan xolda muvakkat ishlar vakili tomonidan boshqariladigan missiya turadi.

Ko‘pgina davlatlarda diplomatik xodimlarga beriladigan diplomatik darajalar ham mavjud.

2.