Боб. “Қайрағоч” конини кон-геологик ва кон-техник тавсифи

Қўлланилиш шароити
1-ён тоғ жинслари мустаҳкам бўлганда,айниқса шифт жинслари;
2- руда танаси қалинлиги 1-30м бўлган ҳолларда;
3-ётиш бурчаги 50⁰ дан юқори бўлган ҳолларда;
4-Руда сортларга ажратилмайдиган конларда;
5-Руда таннарҳи юқори бўлмаган конларда.
Афзалликлари
Камеранинг нисбатан унумдорлиги;
Бурғуловчининг юқори иш унимдорлиги;
Мустаҳкамлагич сарфи камлиги;
4-Шамоллатишнинг яхшилиги;
5-Руда таннархининг нисбатан арзонлиги;
6-Массивдан ажратилган руданинг ўша пайтдаёқ ташиб кетиш мумкинлиги;
7-Конда ишларнинг олиб борфиш узлуксизлиги юқорилиги.
Камчилиги.
Тайёрлаш ишларининг кўлам кенглиги;
Селикларда йўқотилиш ва сифатсизланишнинг юқорилиги;
Рудани сортларга ажратиш имкони йўлиги;
Руда қаттиқ ва жуда қаттиқ бўлган ҳолларда иккиламчи майдалаш зарурлиги
Rudani magazinlab qazib olish tizimi
Bu tizimni boshqa tizimlardan farq qiladigan asosiy xususiyati shundan
iboratki, blokdagi qazilgan bo‘shliqni qazish jarayonida qo‘porilgan ruda
massasi bilan to‘ldiriladi. Ular massivdagi holatiga nisbatan katta hajmdagi
joyni egallaydi. Shuning uchun qo‘porilgan rudaning 30 % ga yaqini yuk
tashiladigan gorizontdagi shtrekga chiqarib tashiladi, ship bilan qo‘porilgan
ruda massasi o‘rtasidagi balandlik 2 m ga yaqin bo‘shliqdan iborat bo‘ladi.
Blokdagi ruda zahirasini qulatib bo‘lganidan so‘ng, rudaning hammasi
blokdan chiqariladi. Hosil bo‘lgan bo‘shliq odatda ochiq qoldiriladi, juda kam
hollarda to‘ldiruvchi materiallar bilan to‘ldiriladi yoki ship jinslarini yalpi
qulatib bo‘shliqni to‘ldiradi.
Qazilgan bo‘shliqni ochiq qoldirib, qazib olish tizimidagi kabi yondosh
jinslarning turg‘unligini ta’minlash uchun qavatlar va kameralar, bloklararo
seliklar va rudasiz uchastkalar qoldiriladi. Blokni qazib olish jarayonida
qo‘porilgan lekin blokda qoldirilgan ruda, yondosh jinslarni qatlamlanib
ko‘chishiga to‘sqinlik qiladi. Qo‘porilgan ruda, kov joyda ishchilar uchun
turadigan joy asos vazifasini ham bajaradi.
Rudaning qimmati faqat variantlarni tanlashga ta’sir etadigan qimmatbaho
rudalarni qazib olishda ularni yo‘qotilish miqdorini kamaytirish uchun qavatlar
va bloklararo seliklar tirgak mustahkamlagichlar bilan almashtiriladi.
Tomirli konlarni qazib olishda, magazinlab qazib olish tizimi MDH
davlatlarida 50% ga yaqinini tashkil etadi.
Rudaning magazindan bir tekis chiqarish uchun ruda tushiruvchi duchkalar
oralig‘ini 5-6m o‘lchamda, qabul qilinadi. Bu o‘lchamlar kattaroq bo‘lsa, ruda
notekis tushadi.
Blokdagi qazib olish ishlari to‘rt bosqichdan iborat: magazinning pastki
qismini kesib, uning tagida voronka hosil qilinadi, so‘ngra shamollatuvchi shtrek
ostidagi seliklariga qadar rudani qulatib, ularni magazinashtiriladi; rudani
chiqarish va qavatlar, kameralar oralig‘idagi seliklarni qazib (ajratib ) olishdan
iborat.
Magazinning ostki qismini kesish va voronka hosil qilish, blokni hamma
uzunligi bo‘yicha bir vaqtning o‘zida o‘tkaziladi. Ruda tanasi yupqa bo‘lgan
konlarda bu vazifa uchun uning tagidan kesuvchi shtrek o‘tkaziladi.
Qazib olish ishlari kov joyda ship pog‘onali shaklda joylashtiriladi,
pog‘onaning uzunligi 10-12 m, balandligi 1,5-2 m yoki yoppasiga kov joyni
hamma uzunligi bo‘ylab qazish ishlari olib boriladi.
Pog‘onalar ko‘tarilish tartibida yoki gorizontal joylashtiriladigan bo‘lsa
shpurlarni magazinlangan ruda yuzasida turib burg‘ilaydi. Bir vaqtning o‘zida
qo‘porilgan ruda yuzasidagi nogabarit ruda bo‘laklarini ham portlatish
imkoniyati mavjud.
Qazib olish sikli tarkibiga, burg‘ilash va shpurlarni portlatish, shamollatish,
ortiqcha rudani chiqarish, shipni xavfsiz holatga keltirish ishlari jarayonlari
kiradi. Odatda bu ishlar ikki-uch smena davomida bajariladi. Har bir siklda
chiqariladigan ruda miqdori uning maydalanganlik darajasiga bog‘liq. Ruda
chiqarilgandan keyingi hosil bo‘lgan bo‘shliqni ishchi balandligi 1,8-2,5 m
atrofida bo‘ladi.