Bmi mavzulari banki va uni bajarish bo`yicha uslubiy tavsiyalar

2
 Эшонқул Н. Уфқ ортидаги қуёш . Қиссалар. “Момоқўшиқ” / Тўплам. – Т., 1994. - 30-бет. 
 

---

Yozuvchi Normat polvonning qiyofasini quyidagicha gavdalantirgan: 
“Normat polvonni ko’rish uchun kelgan qishloqdoshlari o’zlari tasavvur qilgan 
norg’ul, barvasta, umrida olishib ko’rmagan, lekin suyagi yirik bo’lgani uchun 
polvon deb nom olgan, qishloqning oldi chavandozlaridan biri, qomatidan kuch 
yog’ilib turgan, o’ttizdan endi oshgan Normat polvonni emas, ozib, mushaklari 
shalvirab, bo’yin tomirlarida ajinlar paydo bo’lib, yara izlari qolgan, hali 
dorilarning badbo’y hidi ketmagan, ko’rinishidan elliklardan oshgan, sochlari 
oqara boshlagan, o’zlari eshitgan urushning tirik guvohini ko’rdilar. 
Qishloqdoshlari uning yuzidagi zahllikka, kuygan quloqlarining orti ola-kula bo’lib 
qolgan bo’yinlariga va tez-tez sarak sarak silkinib turadigan boshiga hech ko’nika 
olmadilar”
1
. 
Voqyealar tuguni Normatning qishloqdoshlari yuzidagi achinish alomatini 
his qilishidan va xotinini jimgina kuzatib, undan to’rt yillik ayriliq asoratini 
ilg’amaganligidan yuzaga keladi. Normatga hamma narsadan ham xotinining 
tundligi yoqmaydi va bu holatning sababini ruhan izlashga tushadi. Yozuvchi 
urushli hayotning “qon sachragan” muhitini, ko’ngli bo’sh, soddadil insonlarni 
diydasi qattiq, yovuzlashgan odamga aylantirgan hayot tarzini birin-ketin kitobxon 
ko’z o’ngida jonlantira boshlaydi. Oxir-oqibat, ruhan majruh urush odamlari 
qismati o’zlari kabi ayanchli va fojiali tarzda gavdalanadi.
Yozuvchi voqealar oqimiga mohirlik bilan urushsiz yurt axtargan 
qo’ng’irotliklar haqidagi rivoyatni kiritib o’tganki, bu rivoyat asarga xos epik 
tafakkur miqyosini ta’minlashga xizmat qilgan. Boyxunning o’limi oldidagi 
vasiyati shunday bo’lgan ekan: “Agar urushsiz yurtni topmasalaring, unda aka 
ukaga, do’st do’stga, xotin erga, odamlar bir-birlariga xiyonat qiladigan, bir-birini 
aldaydigan bo’lib qoladilar. Qayerda qon oqsa, o’sha yerda xiyonat ko’p sodir 
bo’ladi, baxt u yerdan yuz o’giradi, odamlar yashash ilmini emas, bir-birini 
o’ldirish ilmini o’rgana boshlaydilar, suv o’rniga qon ichadigan maxluqqa 
aylanadilar. Urush – yer yuzidagi hamma ezgu narsani quritadi, sizlarni yer 
yuzidan supurib tashlaydi, sizlar johil va adashgan urush odamlariga aylanib 
qolasizlar. Shu sababli sizlar urushsiz yurtni topinglar, urushni oralaringdan 
haydanglar, totuv yashashga o’rganinglar”. Asar voqealari davomida kitobxon bu 
hukm-xulosaning qay darajada ulkan hayotiy asosga ega ekanini “urush odamlari” 
taqdiri misolida anglab yetadi. 
Normat Buxor zovlaridan o’tib, qotning ustidagi daraga borganda yam-
yashil tog’ archalari, tiniq buloq suvi qarshisida tinch hayotga qaytganiga ishondi. 
“Endi bu tinchligimni hech narsaga alishmayman, xotinimni hech ham 
o’ksitmayman, odamlarning ko’nglini olaman, mana shu tog’lar hurmati, xotinimni 
ham, meni intizorlik bilan kutib olgan odamlarni ham boshimda ko’tarib yuraman. 
Bir umr ularning izzatini qilaman, mening uchun endi urush, qon, o’lim degan 
narsalar tugadi”, - deb o’ylagan edi. Urush azoblari, qon hidi va porox dudlari 
bezdirgan qalbi tanish ham eski, qadrdon hayotga tashnalik bilan kirib kelayotgan 
pallada uning do’sti hotam chavandoz urushdan qochib, tog’da yurgani haqidagi