Бўйича 1-курс талабаси

Sho‘roi Islomiya Turkiston jadidlari faqat targ’ibot-tashviqotchilik ishlari bilangina cheklanib
qolmasdan, shu bilan birgalikda siyosiy t ashkilotlar, partiyalar tu zish , ularning faoliyatini
islohotchilik maqsadlari sari yo’naltirish bilan ham jiddiy shug’ullanib bordilar.
Chunonchi, 1917 yil 14 martda Toshkentda ―Sho‘roi Islomiya‖ tashkiloti tuzildi. Hur
va demokratik Turkiston uchun kurash uning asosiy g’oyasi va bosh maqsadi edi. 15
kishidan iborat rayosat tarkibidan Munavvar qori Abdurashidxonov (etakchi),
Abduvohid qori, Mirkomilboy Mo’minboev, Ubaydullaxo’ja Asadullaxo’jaev, Salimxon
Tillaxonov singari yurt rahnamolari o’rin olgan edilar.
O’lkaning turli joylarida ―Sho‘roi Islomiya‖ning quyi shu’balari tuzilib, ular aholi
orasida qizg’in faoliyat yuritdilar. Shuningdek, “Sho’roi Islomiya” ta’sirida joylarda
turli nomlarda tashkilotlar tuzildi. Toshkentda “Turon”, “Ittihodi taraqqiy”, Andijonda
“Ozod xalq”, “Hurriyat”, “Ma’rifat”, Samarqandda “Mirvaj-ul Islom”, “Klub Islomiya”,
Kattaqo’rg’onda “Ravnaqul Islom”, “Guliston” va boshqalar shular jumlasidandir. M.
Behbudiyning “Xaq olinur, berilmas”, Munavvar Qorining “Hurriyat berilmas, olinur”
shiorlari ularning chinakam kurash bayrog’iga aylangan edi..
Turkiston istiqloli uchun kurashga bel bog’lagan va “Sho’roi Islomiya” ta’sirida
faoliyat yuritgan jadidlarning bir qismi “Qadimchilar” nomi bilan atalardi. 1917 yil
iyuniga kelib “Qadimchilar” “Sho’roi Islomiya” tarafdorlari bilan uzil - kesil aloqani
uzib, “Sho’roi Ulamo” tashkilotini tuzdilar (uning rahbarlari: Sherali Lapin, Abdumalik
Hoji Nabiev va boshqalar).
Bo’linishning asosiy sabablari Turkistonning milliy muustaqilligiga erishish yo’lidagi
ikki xil qarama-qarshi taktik kurash masalasi edi.
Konservativ, mutaassiblik qarashlar nuqtai nazaridan yondashgan “Qadimchilar”
o’lka mustaqilligini hukmron mustamlakachilarga qarshi faqat g’azovot, ya’ni qurolli
kurash yo’li bilan qo’lga kiritishni yoqlardilar.
Jadidlarning ilg’or namoyandalari esa Rossiyada yuzaga kelgan qulay inqilobiy
shart-sharoitlardan foydalanib, yurt mustaqillgini siyosiy vositalar orqali, behuda qon
to’kmasdan, bosqichma–bosqich qo’lga kiritishni istardilar. Ularning demokratik