Bitiruv malakaviy ishini maqsadi va vazifalari

1.2.Moliyaviy natijalar tahlilining mazmuni, vazifalari va axborot manbalari

Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida har bir xo’jalik yurituvchi sub’yektning oldiga qo’ygan asosiy maqsadi bu foyda olishdir.Foyda ijtimoiy ishlab chiqarishni hamma bosqichlarining iqtisodiy kategoriyasidir. Foyda iqtisodiy kategoriya va moliyaviy yakun sifatida o’zining eng yuqori ahamiyatiga bozor munosabatlari, bozor iqtisodiyoti davrida ko’tariladi. Foydani barpo etish, uni realizatsiya qilish bu kengaytirilgan qayta ishlab chiqarishni, qiymat qonunini va xo’jalik yuritish usuli sifatida foydalanadigan xo’jalik hisobining ob’yektiv talabidir.
Mamlakatimiz iqtisodiyotini mutanosib rivojlantirish, uning samarali tarkibiy tuzilmasiga ega bo’lish va shu orqali barqaror iqtisodiy o’sish sur'atlariga erishish Vatanimiz taraqqiyoti va xalq farovonligini ta'min1ashning muhim shartlaridan hisoblanadi. Ushbu maqsadga erishish uchun esa eng avvalo iqtisodiyotning real sektorini jadal rivojlantirish zarur bo’ladi.
Shunga ko’ra, iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida korxonalarni qo’llab-quvvatlash dolzarb ahamiyat kasb etib, respublikamizda ushbu jarayon bir qator asosiy yo’nalishlar bo’yicha amalga oshirildi (1-rasm).
Ayniqsa,korxonalarniqo’llab-quvvatlashda ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, kooperatsiya aloqalarini kengaytirish, mustahkam hamkorlikni yo’lga qo’yish, mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarga ichki talabni rag’batlantirish masalalari alohida o’rin tutdi.

l-rasm. Iqtisodiyotni modernizatsiyalashda korxonalarini qo'llab- quvvatlashning asosiy yo’nalishlari¹

Bugungi kunda respublikamiz iqtisodiyotining deyarli barcha tarmoq va sohalarida ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash tadbirlarining keng ko'lamda amalga oshirilishi raqobatdosh mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniyatlarini kengaytirmoqda. Biroq, bu boradagi jiddiy muammo - ayrim mahsulotlarimiz tannarxining yuqori darajada qolayotganligi ularning raqobatdoshligiga salbiy ta'sir ko’rsatmoqda.
Yuqorida keltirilgan iqtisodiy sub’yektlarni qo’llab-quvvatlashning asosiy yo’nalishlarini mantiqan bog’lab turadigan dastak bu foyda olishga erishish hisoblanadi.
Kengaytirilgan qayta ishlab chiqarish ishlab chiqarishning doimo kengayishinini, uning texnikaviy darajasini muntazam ko’tarib turishni talab etadi. Buning uchun ishlab chiqarishda hamma vaqt foydaga erishilishi, realizatsiya qilinishi va undan ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun foydalanish lozim.
Foyda (daromad) iqtisodiy harakatning zaruriy sharti maqsadi sifatida qaraladi. Jahon amaliyotida foyda deyilganda ko’pincha biznes samaradorligining tadbir vositasi sifatida qaraladi. Foyda bu daromadlar va xarajatlar farqlanishidagi yuqori o’zgaruvchanlikdir. Ular orasidagi quyi o’zgaruvchanlik esa zarami ifodalaydi.
Daromadlar va xarajatlar moliyaviy natijlarni xarakterlovchi foydani o’lchashga daxldor bo’lgan elementlar hisoblanadi. Daromadlar va xarajatlarni, yani foydani aniqlash va o’lchash - korxona o'z moliyaviy hisobotini tayyorlashda foydalaniladigan kapital konsepsiyasi hamda kapitalning saqlanishiga bog'lik bo’ladi.
Daromadlar va xarajatalar elementlari quyidagicha aniqlanadi.
Daromadlar - bu hisobot davrida iqtisodiy foydaning aktivlarning oqimi yoki ko’payishi shaklida o’sishi yoki passivlarning qatnashchilarning kapitaldagi omonatlaridan farq etuvchi o’sishiga olib keluvchi kamayishidir.