Битирув малакавий ишни ёзиш ва

ADABIYOTLAR SHARHI

Qandli diabet kasalligi hozirgi zamon global muammolaridan bo‘lib jahon tadqiqotchilari tomonidan keng ko‘lamda o‘rganilmoqda. Qandli diabet etiologiyasi, klinikasi va korreksiyasiga bag’ishlangan juda ko‘p maqolalar chop etilgan. Hozirgi kunda qandli diabet kasalligining relib chiqishi turlicha talqin qilinib, kasallikni aniqlashga doir ko‘p markerlar aniqlangandir.

Qandli diabetda to‘ qima, hujayralarining shakarni parchalash xususiyati pasayadi, uglevodlarning yog’ga aylanishi kamayadi, oqsillardan shakar hosil

bo‘lishi ko‘chayadi va bu narsa o‘z navbatida shakarning siydik bilan chiqishiga sababchi bo‘ ladi. Siydik bilan glyukoza organizmni tark etadi va sutkada ko ‘ p miqdorda ajraladigan siydik miqdori (3-10 letr) ga yetadi (poliuriya). Bu esa o ‘ z navbatida to ‘ qimalarning suvsizlanishiga va chanqoqlikka olib keladi. Yog’ almashinuvining izdan chiqishi, qonda yog’ miqdorining ko‘payishiga keton tanachalarining ko‘payib ketish yuz beradi.

Qandli diabetda har xil organ va to‘qimalarda o‘zgarishlar yuz beradi. Asosan qon tomirlarida mayda tomirchalarda – arteriolalarda, kapillyar va venullar qalinlashishi yuz beradi. Qandli diabetda katta tomirlar atreroskleroz yuzaga keladi [12,22].

Oshqozon osti atrofiyasi, orolchalarning lipomotozi, distrofik va sklerotik o

‘zgarishlari yuzaga keladi.

Qandli diabet murakkab etiopotogenizida lipidlar metobolizmining izdan chiqishi asosiy o‘rinni egallaydi, lekin hozirgacha o‘tkazilgan tadqiqiotlar bu xil almashinuvi mexanizmlari tulig’icha ochilmagan. Qandli diabetga uchragan insonlarda va eksperiment hayvonlarda sun’iy keltirib chiqarilgan diabetdan ularning konsentrasiyasi (xolesterin, trigliSeritlar, ZPL) ni ko‘payishi aniqlangan.

D.T.Mirtolipov allokson diabetida jigar mitoxondiryasi membranalarida fosfolipidlarning ichki lipolitik fermentlar modifekasiyasi to’g’risida ko’plab ishlar olib borgan.

O.Yu.Abdullayeva yurakning ishimik va miokard xastaligida qandli diabetda lipidlar almashinuvining asosiy funksiyalari to’g’risida bir qator ma’lumotlarni Keltirib o’tgan.

B.B.Noviskiy bolalar qandli diabetida eritrositlar membranasi lipidlarining optik ko’rsatgichi to’g’risida maqolalar chop etgan.

O.N.Nikiforov insulinga bog’liq qandli diabet kasalligini lipidlarni pirikisliy oksidlanishida anti oksidant tizimi himoyasi to’g’risida bir Necha maqolalar chop etgan [13,23,26].

1.