Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

1.3. Ma’lumotlarning xillari. Buyruqlarning formatlari va xillari.
Adreslash. Boshqarish oqimi. Uzilishlar. 
Kompyuterlarda ifodalanishi mumkin bo‘lgan ma’lumotlarning 
xillarini 
ikkita turkumga
ajratish mumkin: 
1. Raqamli ma’lumotlar, ya’ni sonlar bilan ifodalanuvchi ma’lumotlar.
2. Raqamli bo‘lmagan ma’lumotlar. 
Raqamli ma’lumotlar va ularni kompyuterda qanday ifodalanishini 
ko‘rib chiqamiz. 
Butun sonlar
. Raqamli ma’lumotlarning asosiysi – bu 
butun 
sonlardir
. 
Butun sonlar kompyuterda ikkilik sonlar ko‘rinishida saqlanadi. 
Ular odatda 8, 16, 32 va 64 bitli uzunliklardan biriga ega bo‘lishlari 
mumkin. Kompyuterda butun sonlar 
ishorali
va 
ishorasiz
ko‘rinishlarda 
ifodalanishi mumkin (1.12-rasm). 32-razryadli 
so‘z
(rus tilida – слово) 
yordamida 0 dan 2
32
-1 gacha bo‘lgan ishorasiz, hamda -2
31
-1 dan +2
31
-1 
gacha bo‘lgan ishorali butun sonlarni ifodalash mumkin. 
Butun bo‘lmagan sonlar. 
Butun bo‘lmagan sonlarni (3,14; 0,495; 
0,0056; …) ifodalash uchun 
suriluvchi nuqtali sonlar
ishlatiladi (rus tilida 
- числа с плавающей точкой). Ularning uzunliklari 32, 64 yoki 128 
bitgacha bo‘lishi mumkin (1.13-rasm). 
1.12.-rasm. Butun sonlar. 

---

23 
1.13-rasm. Suriluvchi nuqtali sonning IEEE standartidagi formatlari.
Misollar: 3,14 = 0,314 * 10
1 
0,495 = 0,495 * 10
0 
0,00056 = 0,56 * 10
-3 
2014 = 0,2014 * 10
4 
314; 495; 56; 2014 - mantissalar.
1; 0; -3; 4 – eksponentalar (darajalar, tartiblar) (1.14-rasm). 
1.14-rasm. Suriluvchi nuqtali sonlarga misollar. 

---

24 
O‘nlik sonlar
. Bunda o‘nlik sistemasida yozilgan har bir raqam, 
ikkilik sistemasidagi 
to‘rtta raqam
bilan almashtiriladi. Ikkita o‘nlik 
raqam, bitta baytga joylashtiriladi (1.15-rasm). Bu ikkilik-o‘nlik formati 
deb ataladi. (rus tilida – двоично-десятичный формат). 
Misollar: 25 --- 0010 0101 
367 --- 0011 0110 0111 
1987 --- 0001 1001 1000 0111 
1.15-rasm. O‘nlik sonlarga misollar. 
Raqamli bo‘lmagan ma’lumotlar va ularning xillari.