Birinchi Renessans Abu Rayhon Beruniy Muhammad ibn Ahmad

Abu Ali ibn Sino (980–1037)
Abu Ali ibn Sino bo‘lib, u yevropada “Avitsenna” nomi bilan mashhur. Ibn Sino (asl ismi Husayn, otasining ismi Abdulloh) Buxoroning Afshona qishlog‘ida,980 yilda tug‘ilgan. Ibn Sinoning hayot yo‘li o‘zi yozgan tarjimai holi va shogirdi Juzjoniy tomonidan qoldirilgan manbalardan ma'lum. Ibn Sinoning ilmiy qiziqishlari, dunyoqarashining shakllanishida qadim¬gi Sharq madaniyati, yunon ilmi, falsafasi, Markaziy Osiyo xalqlarining mustaqillik uchun olib borgan kurashlari muhim rol o‘ynadi. Ibn Sino tarjimai holida Forobiyning «Metafizika maqsadlari», «Fusus ul-hikam» kabi muhim risolalarini qunt bilan o‘rgangan.
Eng muhim asarlari: Ibn Sino asarlarining umumiy soni 450 dan oshadi, lekin bizgacha faqat 160 ga yaqin asari yetib kelgan, xolos. Uning bizga ma'lum bo‘lgan katta asari “Kitob ush-shifo” (Shifo kitobi”) 22 jidpdan iborat bo‘lib, 4 ta katta bo‘limini mantiq, fizika, matematika, metafizikaga doyr masalalar egallagan. U shuningdek, 20 jilddan iborat bo‘lgan «Kitob ul-insof» («Insof kitobi»), «Kitob un-najot» («Najot kitobi»), «Donishnoma», «Tayr qissasi», «Salomon va Ibsol», «Hayy ibn Yaqzon» kabi falsafiy qissalar ham yaratgan.
Asosiy ilmiy kashfiyotlari: Ibn Sino falsafiy ilmlarni avvalo ikkiga bo‘ladi: nazariy va amaliy ilmlar.
Nazariy ilmlar haqiqatni bilishga, amaliy ilmlar yaxshi ishlarni bajarishga qaratilgan. Falsafaning nazariy qismi uchga bo‘linadi:
1. Quyi darajadagi ilm, ya'ni tabiatshunoslik.
2. O‘rta darajadagi ilm – matematika.
3. Oliy darajadagi ilm – metafizika.
Nazariy-falsafiy ilmlarga kiruvchi har uch turdagi ilmlar asosiy va yordamchi bo‘laklarga ajraladi; tabiatshunoslik ilmlari astrologiya, meditsina, alkimyo kabi yetti xil tarmoqni o‘z ichiga oladi. Matematika esa arifmetika, geometriya, astronomiya, musiqa nomi bilan 4 tarmoqqa bo‘linadi. Asarda 29 ilm tarmog‘i tilga olinadi.



Ahmad al-Farg‘oniy (797—865 yillar)
Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn Kasir al-Farg‘oniy 797 yilda hozirgi Farg‘ona viloyati Quva tumanida tug‘ilgan.