Birinchi guruhning s-elementlari

Ishqoriy metallani olish usullari
Barcha ishqoriy metallar tabiatda ayrim birikmalar shaklida uchraydi, kuchli
qaytaruvchilik xossasiga ega va ularni olish uchun katta energiya talab etiladi.
Litiy spodumenni qayta ishlab olingan litiy xlorid suyuqlanmasini elektroliz qilib
olinadi. Spodumen qayta ishlash juda qiyin jarayon, bunda litiy alyuminat, litiy gidroksid va litiy xlorid olinadi:

Litiyni olishning ma’lum va mashhur usuli uning oksidini havosiz joyda 300°С da

qizdirib olinadi:

2Li₂O + Si + 2CaO = 4Li + Ca₂SiO₄.

Natriy kalsiy xlorid qo’shilgan natriy xlorid suyuqlanmasini elektroliz qilib olinadi:
2NaCl 2Na + Cl₂.

Natriyni sodani uglerod bilan yopiq tigelda qizdirib olish mumkin. Bunda metal bug’i tigel qopqog’ida sovub yig’iladi, reaksiya unumi yuqori bo’lmaydi:

Na₂CO₃ + 2C = 2Na + 3CO.

Kaliy, rubidiy va seziyni ularning tuzlarini elektroliz bilan eritib yuborish mumkin,
ammo amalda ular yuqori kimyoviy faolligi tufayli bu yo'l bilan olinmaydi.
Kaliy kaliy xlorid suyuqlanmasidan natriy bug’ini 800°С temperaturada o’tkazib
olinadi, xosil bo’lgan kaliy bug’i sovutib yigiladi:

KCl + Na = K + NaCl

Yoki kaliy gidroksid suyuqlanmasiga suyuq natriyni 440 °С da ta’sir ettirib olinadi:

KOH + Na = K + NaOH

Rubidiy va seziy 700–800 °С da ularning xloridlarini kalsiy bilan qaytarilib olinadi:

2RbCl + Ca = 2Rb + CaCl₂

Qaytaruvchi sifatida sirkoniy olinishi ham mumkin, bunda reaksiya 650 °С da ketadi:

2Cs₂CO₃ + Zr = 4Cs + ZrO₂ + 2CO₂

Ishqoriy metallarning oksidlari
Fizik xossalari
Ishqoriy metallar oksidlarining umumiy formulasi – M₂O.
Litiy va natriy oksidlari oq, kaliy va rubidiy oksidlari sariq, seziy oksidi to’q sariq
(sabzirang). Ularning barchasi kristall moddalar va ionli kristall panjaraga ega.