Birinchi guruhning s-elementlari

Kimyoviy xossalari

1. 
   Suvda yahshi eriydi va u bilan reaksiyaga kirishadi:
   M₂O + H₂O = 2MOH.
   
2. 
   Kislorod, vodorod, oltingugurt va xlor bilan reaksiyaga kirishadi:
   

2Na₂O + O₂ = 2Na₂O₂

Na₂O + H₂ = NaH + NaOH

4Na₂O + 4S = 3Na₂S + Na₂SO₄

2Na₂O + Cl₂ = 2NaCl + Na₂O₂.

3. Oksidlarning nomoyon qiladigan asosiy xossalaridan biri, kislotali oksidlar va kislotalar bilan reaksiyaga kirishishidir:

Li₂O + SO₃ = Li₂SO₄

Li₂O + 2HCl = 2LiCl + H₂

Olinishi
Faqat litiy oksid o’z elementidan to’g’ridan-to’g’ri olinadi. Boshqa ishqoriy metallarning oksidlari ularning gidroksidlari suyuqlanmalariga metalini ta’sir ettirib olinadi:

2NaOH + 2Na = 2Na₂O + H₂

Peroksidlarini termik parchalab olinadi:

2Na₂O₂ = 2Na₂O + O₂

Metalini uning peroksidiga ta’sir ettirib olinadi:

2K + K₂O₂ = 2K₂O;

Metalini uning nitritiga ta’sir ettirib olinadi:

6K + 2KNO₂ = 4K₂O + N₂

Ishqoriy metallar gidroksidlarining umumiy formulasi – MOН.
Barcha ishqoriy metallarning gidroksidlari rangsiz, gigroskopik modda. Havoda oson namlanadi, suv va etanolda yahshi eriydi, eruvchanlik LiOH dan CsOH ga tomon ortadi.
Kimyoviy xossalari
Ishqoriy metallarning gidroksidlari parchalanmay suyuqlanadi, litiy gidroksid 600°С temperaturagacha qizdirilganda parchalanadi:

2LiOH = Li₂O + H₂O

Barcha gidroksidlar kuchli asos xossa nomoyon qiladi. Amalda suvda to’liq
dissosilanadi:

NaOH = Na⁺ + OH^-

Metalmaslarning oksidlari bilan reaksiyaga kirishadi:

KOH + CO₂ = KHCO₃

2NaOH + CO₂ = Na₂CO₃ + H₂O

2KOH + 2NO₂ = KNO₃ + KNO₂ + H₂O.

Kislotalar bilan ta’sirlashadi, neytrallanish reaksiyasida qatnashadi:
NaOH + HCl = NaCl + H₂O

KOH + HNO3 = KNO3 + H2O

Tuzlar bilan almashinish reaksiyasida qatnashadi:

2NaOH + CuCl₂ = Cu(OH)₂ + 2NaCl.

Galogenlar bilan reaksiyaga kirishadi:

2KOH + Cl₂ = KClO + KCl + H₂O (sovuq sharoitda);

6KOH + 3Cl₂ = KClO₃ + 5KCl + 3Н₂О (qizdirilganda).

Suyultirilgan holda amfoter metallar va ularning oksidlari bilan ta’sirlashadi:

2KOH + Zn = K2ZnO₂ + H₂;

2KOH + ZnO = K2ZnO₂ + H₂O.

Gidroksidlar suvda eritilganda amfoter metallar, ularning oksidlari va gidroksidlari
bilan ta’sirlashib gidroksokomplekslar hosil qiladi:

2NaOH + Be + 2H₂O = Na₂[Be(OH)₄] + H₂

2NaOH + BeO + H₂O = Na₂[Be(OH)₄]

2NaOH + Be(OH)₂ = Na₂[Be(OH)₄]

Gidroksidlarning suvdagi eritmalari va suyuqlanmalari bor, kremniy va ularning
oksidlari va kislotalari bilan reaksiyaga kirishadi:

4NaOH + 4B + 3O₂ = 4NaBO₂ + 2H₂O (suyuqlanmasi);

2NaOH + Si + H2O = Na₂SiO₃ + 2H₂ (eritmasi).

Olinishi
Litiy, natriy va kaliy gidroksidlari xloridlarining konsentrlangan eritmalarini elektroliz qilib olinadi. Bunda katodda vodorod, anodda xlor ajraladi:

2NaCl + 2H₂O H₂ + 2NaOH + Cl₂

Rubidiy va seziy gidroksidlari ularning tuzlaridan almashinish reaksiyasi yordamida olinadi:

Rb₂SO₄ + Ba(OH)₂ = 2RbOH + BaSO₄