Биринчи дарс Матн ва услуб. Ўқувчиликдан ёзувчилик сари

Биринчи дарс Ўқувчиликдан ёзувчилик сари

Асанов Эльдар

Журналистика нега керак?

Журналистиканинг вазифалари

• хабар бериш;
• тушунтириш;
• таъсир ўтказиш.

Журналистнинг воситалари

• тил;
• жанрлар;
• техника.

Услублар нима?

• Услуб – тил бирликларини ягона мазмуний ва композицион бутунликка (матнга ёки нутққа) айлантириш приёмлари жамланмаси;
• Услубларнинг турлари ҳар бир тилда ҳар хил белгиланган. Замонавий амалий стилистиканинг биз кўриб чиқадиган услублари:
• расмий тил (policy writing);
• журналистик тил (journalistic writing);
• нутқ тили (public speaking).

Расмий тилнинг нутқ тилидан фарқи нимада?

Қизил қалпоқча ҳақидаги эртакдан парча:

“Бир куни Қизил қалпоқча ўрмон орқали бувисини кўришга йўл олди”.

Шу матн расмий тилда бўлса:

“Қизил қалпоқча томонидан бувисини кўриш жараёнини амалга ошириш мақсадида ўрмон орқали юриш амалга оширилди”.

Расмий тилни қандай қилиб нутқ тилига айлантириш мумкин?

• Лексик сатҳда:
• мажҳул нисбатдаги феълларни аниқ нисбатга ўтказиш;
• халқона сўзлар ишлатиш;
• узун номлар ва атамаларни камроқ ишлатиш, камроқ такрорлаш;
• атамаларни камайтириш, муҳимларини тушунтириб ўтиш.

Расмий тилни қандай қилиб нутқ тилига айлантириш мумкин?

• Семантик сатҳда:
• абзацларни кичрайтириш;
• кераксиз фактларни олиб ташлаш;
• шахсий фикрни олиб ташлаш ёки иқтибос қилиб бериш;
• тушунтириш ва изоҳлар қўшиш;
• олдинги воқеаларни эслатиш.

Эътиборингиз учун раҳмат