Birin ch I b o‘ L i m texnologik parametrlarni nazorat qilish usullari va vositalari

Naychasimon prujinali asboblarning ishlash prinsipi o‘lchanayotgan
bosimning elastik deformasiya kuchi bilan muvozanatlashuviga asoslangan.
Aylana yoyi bo‘yicha bukilgan elliptik yoki yassi oval kesimli naychasimon
prujina ichidagi ortiqcha bosim yoki siyraklanishning o‘zgarishi natijasida o‘zining
bukilishini o‘zgartiradi (3.3-rasm, a).
O‘lchanayotgan ichki va tashqi atmosfera bosimlari farqi ta’sirida naychali
prujina deformasiyalanadi: naycha kesimining kichik o‘qi kattalashadi, katta o‘qi
kichiklashadi, bunda prujina deformasiyalanadi va uning erkin uchi 1...3 mm ga
siljiydi. 5 MPa gacha bo‘lgan bosim uchun naychali prujinalarni jezdan, bronzadan,
undan ham yuqori bosimlar uchun — legirlangan po‘lat va nikel qotishmalaridan
tayyorlanadi. 3.4-rasmda bir o‘ramli prujinali manometrlarning kinematik sxemasi keltirilgan. Bosim o‘zgarishi natijasida prujina 3 uchnning siljishi tortqi 5 orqali 6 sektorga uzatiladi. Sektorning burchakli siljishi tishli ilashma yordamida tribka 2 ning aylanishiga olib keladi. Tribkaning o‘qiga ko‘rsatuvchi strelka 4 biriktirilgan. Naychaning bo‘sh uchida siljish uncha kata bo‘lmagani sababli, ko‘pincha, ko‘p o‘ramli naychasimon prujinalar ishlatiladi. Ko‘p o‘ramli

4. 
   – расм. Пружинали
   маноме трнинг кинематик
   схемаси
   

(gelikoidal) naychasimon prujijinali manometrlarning ish organi olti, to‘qqiz o‘ramli yassi naychadan xosil qilingan silindrik spiral shaklga ega. Gelikoidal naychasimon prujinali manometrlar o‘ziyozar va ko‘rsatishlarni masofaga uzatuvchi bo‘ladi. Naychasimon prujinali manometrlar ko‘rsatish, yozish, signal berish va ko‘rsatishlarni masofaga uzatish uchun mo‘ljallangan. Hozir pnevmatik va elektr datchiklarning unifikasiyalangan tizimga kiritilgan prujinali asboblarning ko‘p turlari chiqmoqda. Bu asboblar standart pnevmatik, elektr signallarda
ishlaydigan ikkilamchi asboblar va maxsus qurilmalar majmuasida qo‘llanadi.
Asbobsozlik sanoati 0,1 dan 1000 MPa (1...10000 kgk/sm2) gacha bo‘lgan bosimlarni ulchaydigan asboblar ishlab chiqaradi. Texnik manometr, vakuummetr va manovakuummetrlar 1; 1,6; 2,5 va 4 aniqlik sinfiga ega. Namuna asboblarning
aniqlik sinfi 0,16; 0,25 va 0,4.