Bir va ko’p atomli spirtlar reja: Bir va ko’p atomli spirtlarlarning gomologik qatori Nomlanishi va izomeriyasi

Olinish usullari

Azot tutgan birikmalarni qaytarish:

A. Nitrobirikmalar (nitrometan, nitroetan, nitropropan)ni nikel katalizatori ishtirokida, metanolda 40-50⁰Cva 6^.10³-10^.10³ Pa.da qaytarganda 92-98% unum bilan aminlar hosil bo‘ladi:

R–NO₂ + 3H₂ → R–NH₂ + 2H₂O

B. Nitrillarni Ni yoki Co ishtirokida 100-130 ⁰C va 0,1-10 Mpa da katalitik gidrogenlab, yuqori unum bilan birlamchi aminlar olinadi:

2. Spirtlarni aminlash(ammiakni spirtlar bilan alkillash). Spirtlar degidratlash katalizatorlari (Al₂O₃,SiO₂, ThO₂, alyumosilikatlar, metallarning fosfatlari) ishtirokida 300-500⁰C va 1-20 MPa.da ammiak bilan reaksiyaga kirishib, birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi aminlar aralashmasini hosil qiladi:



3. Galogenalkanlarni aminlash (ammiak va aminlarni galogenalkanlar bilan alkillash).

Galogenalkanlarni spirtli eritmada, ammiak bilan bosim ostida qizdirganda aminlar aralashmasi hosil bo‘ladi (A.Gofman, 1849-yil). Ammiak mo‘l olinganda asosan birlamchi amin hosil bo‘ladi:

4. Kaliy ftalimidini galogenalkanlar bilan qizdirganda N-alkilftalimidlar hosil bo‘ladi. Ularni 20% li xlorid kislota bilan gidrolizlab, birlamchi aminlar olinadi. (Gabriel sintezi 1887-yil):

N-alkilftalimidlarni gidrazinoliz qilganda (gidrazingidrat bilan qizdirganda) reaksiyaning unumi yanada oshadi (Ing, 1926-yil):