“biotexnologiya asoslari”

qattiq oziqa muhitida o’stirilgan mikroorganizmlardan fermentlarni ekstraksiya qilish

hàmmà fårmåntlàr àsosàn suvdà eruvchàndir. SHuning uchun eng yaõshi ekstràgånt bo’lib suv hisoblànàdi. Mikroorgànizmlàrdàn fårmåntlàrni olish uchun ulàr màydàlanib qilinib, hujàyrà dåvorlàri måõànik yoki àvtomàtik holdà buzilib, ekstràksiya jàràyonigà jàlb qilinàdi. Bu usuldà hàm ho’l holdàgi, hàm quruq holdàgi mikroorgànizmdàn fårmånt eritmàsini olish mumkin.
Biomàssàdàn fårmånt ekstràksiyasini to’liq àmàlgà oshirish uchun: hàrroràt, rN, jàràyon dàvomiyligi, ekstràksiya uskunàsining konstruktiv õususiyatlàri, àjràtilàyotgàn fårmånt tàbiàti và boshqà bir qànchà omillàrgà bog’liq. Bu omillàr hàr bir produsånt misolidà àlohidà tàdqiqotlàr yordàmidà àniqlànàdi và tàvsiya etilàdi. Màsàlàn, hàroràt ekstràksiya jàràyonigà kàttà tà’sir ko’rsàtàdi, ya’ni judà ko’p fårmåntlàr tårmolàbil bo’lib, hàttoki, 35-40⁰S dà inàktivàsiyagà uchràydi.
SHuning uchun zàvod shàroitidà iloji borichà suvning hàroràti 22-25⁰S dà ushlàb turilàdi và hàr õil mikroflorà o’smàsligi uchun àntisåptiklàrdàn (formàlin, bånzol, toluol, õloroform và h.k) foydàlànilàdi. Ko’pchilik hollàrdà fårmåntlàrni rN 5-7 ko’rsàtkichidà to’liq àjràtib olish mumkin.
Bioshrot bilàn fårmåntlàrning kàm isrofgàrchiligi àsosidà quyuqlàshtirilgàn ekstràktlàr olish uchun màõsus ekstràksiya uskunàlàrini ishlàtish dàrkor. yaqingàchà diffuziyali bàtàråyalàr kång ko’làmdà ishlàtilàr edi. Bu qurilmàdà ekstràksiya qilingàn mikroorgànizm fårmånti nisbàtàn ko’p fàollikni yo’qotàdi và qo’l ishigà àsoslàngàn holdà ko’p õàràjàt tàlàb qilàdi. SHu bilàn birgà kàm sàmàràdordir. SHuning uchun to’õtovsiz ishlovchi ekstràksiya uskunàlàri ustidà tàdqiqotlàr olib borilmoqdà. Bulàr jumlàsigà fårmånt sànoàtidà bir munchà qiziqish uyg’otgàn yuqori bosimdà ishlovchi “Niro Àtomàyzår” (yaponiya) firmàsi và rotor tipidàgi “Rouns-Dàuns” firmàsi ekstràktorlàridir.
Låkin hozirgi vàqtdà pråss-diffuziya jàràyonigà àsoslàngàn uskunàlàrgà qàytish an’anasi kuzàtilmoqdà. Uning mohiyati shundàki, suvdà ushlàb turilgàn kul’turà pråsslànàdi và yanà suvdà tindirilib pråsslànàdi và h.k. làrgà àsoslànàdi. Ehtimol ekstràksiyaning bu usuli kålàjàkdà o’z rivojini topishi mumkin.