“biotexnologiya asoslari”

Gormonlar: Gormonlar xususiyati o’zidan uncha katta bo’lmagan peptid molekulalari va oqsil molekulalarini nomoyon qiladi. Gormonlar molekulasi tuzilishi va hajmiga (kattaligiga) bog’liq holda uch guruhga bo’linadi
14.Glikozidàzàlàr. Glikozidàzàlàr -glikozid bog’làrini gidroliz qiluvchi fårmåntlàrdir.
Bulàr ko’p vàqtlàrdàn båri o’rgànilàdi và ishlàtilàdi. Bu guruhgà kràõmàlni gidroliz qiluvchi àmilolitik fårmåntlàr, β-àmilàzàlàr và glikoàmilàzàlàr kiràdi. Ko’p mikroorgànizmlàr α-àmilàzà hosil qilàdi, β-àmilàzà sintåzi esà kàm kuzàtilàdi.
15 Mikrokapsulalash - usuli birinchi bo’lib, 1964 yilda T.CHang tomonidan yaratilgan. Bu usul - fermentni suvdagi eritmasini mikrokapsulalar ichiga joylashtirishdan iborat. Mayda teshikli polimer plyonkalardan tashkil topgan kichik koptokchalar ichidagi fermentlarni tashqariga chiqishi belgilab qo’yilgan. Kapsulalarni olish usuliga qarab, ularni o’lchami hal xil bo’ladi (10 dan 100 mikrometrgacha).
16. Fårmånt fàolligini quyuqlàshrish jàràyonidà yo’qotilishi nàfàqàt uni olib borilish råjimigà, bàlki uskunà yoki qurilmàning konstruksiyasigà hàm bog’liqdir. Kåyingi yillàrdà vàkuum-bug’làntirgich uskunàlàri ànchà tàkomillàshtirilmoqdà. Ushbu uskunàlàr trubkà shàklidà (gorizontàl, vårtikàl và qiya) bo’lib, jàràyonning o’tish muddàtini 10 màrotàbàgà yaqin qisqàrtirdi và fårmåntning fàolligi yo’qolishini bir munchà kàmàytirdi. Bulàr jumlàsigà “Àl’fàLàvàl’” (SHvåsiya), “Ådinstvo” (YUgoslàviya), “Lyuvà” (SHvåysàriya), “ÀRV” (Frànsiya) và boshqà bir qànchà firmàlàr uskunàlàrini kiritish mumkin và ulàrning sàmàràdorligi 200 dàn 20000 l/s ni tàshkil qilàdi hàmdà fårmåntning fàolligi 10% àtrofidà yo’qotilàdi.
17 Aspergillus niger zamburug’larini suyuq oziqada o’stirish orqali lizin olish jarayoni
100m³ hajmdagi fermentyorlarda amalga oshiriladi. Ekish materiali sifatida 10m³ hajmdagi ekish fermentyorlarida olingan o’suvchan miseliylar qo’llaniladi.
18. Hozirgi vaqtda biosensorlardan gazlar va engil uchuvchan mahsulotlarni aniqlashda foydalanishni sanoat miqyosida ishlatish usullari amaliyotga tadbiq etildi. Biosensorlarni asosiy biotexnologik elementi sifatida ko’pincha turli xil fermentlardan foydalaniladi. Elektrokimyoviy, kolorometrik va optik biosensorlar ishlab chiqarishda xususan: glyukozosidaza, laktooksidaza, peroksidaza, uriaza, S sitoxrom fermentlari ishlatilmoqda.
19.Bozorda (sabzavot va mevalar tarkibidagi nitrat, nitrit va xilma xil yadoximikatlarni aniqlash uchun) biosensorlarga talab kundan kunga uzluksiz ortib bormoqda, bunga quyidagi ko’rsatkichlar guvohlik beradi: 1986 yilning o’zidagina AqSH da biosensorlar ishlab chiqarish umumiy miqdori 14,4 mln. dollarni tashkil etgan bo’lsa, 1991 yilga kelib esa 365 mln. dollarni tashkil etganligi qayd etilgan
20. Sirka kislota CH₃COOH – rangsiz, o’tkir hidli suyuqlikdir. Oshxona sirkasi (sirka kislotasining 5-9% li suvli eritmasi), sirkali essensiya (70-80%), suvsiz yoki muzlatilgan sirka kislota (98-99,8%) holidagi sirka kislotalari mavjud.