Biologiya fanidan mustaqil. Allamuratova M

 

 

---

7 

 

I.BOB. ADABIY MA’LUMOTLARGA QISQACHA TUSHINCHA 

 

  

O’quvchini  mustaqil  ta’lim  olishga  o’z-o’zini  rivojlantirishga  tayyorlash 

bugungi  kun  maktabining  asosiy  vazifasidir.  Ta’lim  jarayonida  o’quvchining 

mustaqil  ta’lim  olishini  faollashtirish  zarur.  Mustaqil  ta’lim  masalasining 

qo’yilishi,  yechish,  o’z-o’zini  nazorat  va  baholashning  yo’llarini  o’quvchi 

tomonidan tanlanishi va bajarilishi bilan xarakterlanadi [8]. 

 Talabalarda  mustaqil  fikrlarni  rivojlantirish  uchun  bilimlarni  o’zlashtirish 

jarayonida  mahoratli o’qituvchi talabalar  uchun  mustaqil ta’limni shunday  tashkil 

etish  kerakki,  bu  jarayon  davomida  ularning  nafaqat  xotirasi  takomillashtirilib 

qolmasdan,  o’ziga  berilgan  muommoli  topshiriqlarni  mustaqil  yechish  qobiliyati, 

mustaqil fikrlash qobiliyati ham rivojlantirilmog’i lozim [9]. 

 N.G’ozievaning 

«O’quvchilarning 

mustaqil 

ijodiy 

tafakkurini 

shakllantirish»  maqolasida  bolalarda  ijodiy  tafakkurni  rivojlantirish,  hur  fikrli, 

chuqur va teran ongli bolalarni tarbiyalash, bolalar tafakkurining o’sib borishi faqat 

bolalarning ruhiy va jismoniy rivojlanishigina emas, uning jamoada erkin tutishdan 

tortib,  mahnaviy  yetuk,  yuqori  saviyali  mutaxassis  bo’lib  yetishishigacha  bo’lgan 

davrda o’qituvchining vazifalari ko’rsatib berilgan. Dars jarayonini tashkil qilishda 

o’quvchilarga  turli  mustaqil  ishlar  berilishi,  qiziqarli  hikoyalar,  badiiy  asarlarni 

tavsiya  etib,  so’ngra  o’qilgan  asarlar  ustida  ular  bilan  munozarali  suhbatlar 

o’tkazish  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Bola  tafakkurini  kengaytirishda  tajriba-

sinov  metod  savollarining  o’rni  haqida  bayon  qilingan.  Tuzilgan  tajriba-sinov 

metod  savollarni  o’quvchilar  uchun  qulay,  o’ylab  topishi  o’ng’ay,  ko’z  oldiga 

keltira  oladigan  hodisa  va  voqealarni  o’zida  qamragan  bo’lishi  kerakligi  aytilgan 

[12]. 

 Z.Nishonova  «Mustaqil  fikrni  shakllantirishda  o’qituvchi»  maqolasida 

dialektika tushunchasini tahriflagan. O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatishni 

istagan  muallim  o’zi  avval  fikrlashga  o’rganishi  lozimligi,  bu  esa  o’qituvchi  o’z 

faoliyatida  umumnazariy,  xususan  umumfalsafiy,  umumpsixologik  tamoyillarga 

qo’llashi  lozimligi  ko’rsatib  o’tilgan.  Ta’lim-tarbiya  berayotgan  muallimning 

---