Biologiya 9-sinf

3. Makka
jo‘xorining so‘tasi 20 va 8 sm uzunlikda bo‘lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir
 
dominant gen so‘taning 5 sm, retsessiv gen 2 sm uzunligini namoyon etsa, u holda: a) F
1 
da so‘taning
 
uzunligi qancha bo‘ladi? b) 3 ta dominant genli formalar F
2
dagi 
960 ta o‘simlikdan necha qismini
 
tashkil etadi?
Yechilishi
fenotip
P 
genotip
gameta 
A 
–
 5 sm
20 sm 
a 
–
 2 sm
8 sm
F
2
♀
A
1
A
1
A
2
A
2 
× ♂
a
1
a
1
a
2
a
2
A
1
A
2 
a
1
a
2
14 sm 
A
1
a
1
A
2
a
2
F
1 
14 sm 14 sm 
♀
A
1
a
1
A
2
a
2 
× ♂
A
1
a
1
A
2
a
2 
a) F
1 
da so‘taning uzunligi 14 sm.
b) 3 ta dominant genli formalar F
2 
da: 
16 
——
4 
960 
——
x 
𝑥
=4 ×96016=240 
𝑡𝑎
5-BILET 
1. Hayotning hujayrasiz shakllari haqida nimalarni bilasiz? 
Hayotning hujayrasiz shakllariga viruslar misol bo‘ladi. 1892
-yilda rus olimi D.I.Ivanovskiy tamaki 
o‘simligida uchraydigan tamaki mozaikasi deb ataluvchi kasallik qo‘zg‘atuvchisining o‘ziga xos
xususiyatlarini aniqladi. Ushbu kasallik qo‘zg‘atuvchi viruslar bakteriyali filtrdan o‘ta olish xususiyatiga
ega. Natijada sog‘lom tamaki o‘simligini filtrdan o‘tgan suyuqlik bilan zararlash mumkin. Oradan bir necha
yil o‘tgach F.Leffler va P.Froshlar uy hayvonlarida uchraydigan oqsil kasalligini qo‘zg‘atuvchilar ha
m 
bakteriyali filtrdan o‘tib ketar ekan, degan xulosaga keldilar. 1917
- yil kanadalik bakteriolog F.de Erell 
bakteriyalarni zararlovchi bakteriofag-
virusni kashf etdi. Shunday qilib, o‘simlik, hayvon va
mikroorganizmlarda viruslar kashf etildi. Ushbu kashfiyotlar hayotning hujayrasiz shakllari, ya'ni yangi fan 
sohasi 
—
virusologiya (viruslarni o‘rganuvchi) fanini vujudga kel ishiga sabab bo‘ldi. Viruslar inson
hayotiga katta xavf soladi. Ular bir necha yuqumli kasalliklar (gripp, quturish, sariq kasalligi, ensefalit, 
qizilcha va boshqalar)ning qo‘zg‘atuvchilari hisoblanadi. Viruslar faqat hujayralarda yashaydi. Ular hujayra
ichi parazitlaridir. Viruslar hujayradan tashqarida erkin va faol holatda uchramaydi, ko‘payish xususiyatiga
ham ega emas.