Biologiya 17 14-04-2022. indd

Morfologik moslanishlar
.
Tashqi muhit omillari ta’siri natijasida organizmlar tana 
tuzilishida shu muhitga mos xususiyatlar paydo bo‘ladi. Masalan, qushlarda tana shakli 
havo muhitida, baliqlarning tana shakli suv muhitida yashashga yordam beradi. Hayvon-
lardagi morfologik moslanishlarga himoya rangi, maskirovka, ogohlantiruvchi rang, mim-
ikriya, chalg‘ituvchi ranglar misol bo‘ladi.
Ko‘pchilik hollarda hayvonlarning tashqi rangi o‘zi yashayotgan muhit rangiga mos 
bo‘lgani uchun ko‘zga kam tashlanadi, bu esa ularning 
himoya rangi
deb ataladi (-rasm). 
Yashil chigirtka
Kaltasesak
Kurapatka
-rasm hayvonlarda himoya rangi
Agar muhit rangi fasllarga qarab o‘zgarsa, u holda hayvonlar rangi ham o‘zgaradi. 
Ayrim hollarda hayvonning tana shakli va rangi atrofidagi narsalarga o‘xshash bo‘lishi 
maskirovka
deyiladi (-rasm).

---

178
Biologiya 10
Ko’lbuqa qushi
kallima kapalagi
chupchik
dengiz toychasi
-rasm hayvonlarda maskirovka
Shuningdek, ba’zi hayvonlarning tashqi ko‘rinishi rang-barang bo‘lib, kushandalari 
ko‘ziga yaqqol tashlanadi, bunday moslanish esa
ogohlantiruvchi rang 
hisoblanadi. Bu 
kabi hayvonlarning dushmanlardan himoya qiladigan qo‘shimcha vositalari qo‘lansa 
hidlar, zaharli suyuqliklar, tananing tuklar bilan qoplangan bo’ladi (-rasm). 
tillaqo‘ng‘iz
Xonqizi
asalari
Korall aspidi
-rasm hayvonlarda ogohlantiruvchi rang
Kushandalari tomonidan ko‘p qiriladigan qo‘shimcha vositalari bo’lmagan 
himoyasiz hayvonlarni “ogohlantiruvchi rangili” - kam qiriladigan organizmlarga taqlid 
qilishi mimikriya hodisasi deb ataladi
(-rasm).
-rasm hayvonlarda mimikriya
Ayrim h
ayvonlar tanasi dog‘lar va olachipor rangdagi yo‘llar
rivojlangan bo’lib,
dushmanning diqqat e’tiboridan chetda qolishiga sababchi bo’ladi bu esa 
chalg’ituvchi 
rang
sanaladi.

---

179
Biologiya 10
zebra
jirafa
-rasm hayvonlarda chalg’ituvchi rang