Biologiya 17 14-04-2022. indd

Mikroklonlash usulining afzalliklari
Mikroklonlash metodi o’simlik novdsidan kurtaklarni ajratib olish, qisqa vaqtni ichida 
minglab xatto millionlab ko’chatlarni yetishtirish imkonini beradi. Olingan ko’chatlarn-
ing barchasi insonni qiziqtirgan foydali belgiga ega yani, irsiy jihatdan bir xil . To’qimalar
maxsus steril sharoitlarda o’stirilganligi uchun yetishtirilgan ko’chatlar viruslar, parazit 
bakteriyalar va zamburug’lardan xoli, mutlaqo sog’lom.

---

82
Biologiya 10
Jinssiz ko’payishning yana bir shakli spo-
ra orqali ko’payish suvo‘tlar, zamburug‘lar va 
sporali o’simliklarda kuzatiladi. Yengil sporalar 
o‘simliklarni tabiatda keng tarqalishiga imkon 
beradi.
Zamburug’larning turiga qarab 
sporalar
turlicha qismlarda rivojlanadi. Masalan, mog’or 
zamburug’ida qulay sharoitda vegetativ tanasi-
dan shoxlanmagan 
meva tana
( spora hosil qil-
adigan tana ) o’sib chiqadi.Meva tananing uchi-
da sharsimon 
sporangiy
xosil bo’ladi. Sporalari
yetilgan sporangiy qora rangda bo’ladi.U yetilib 
yoriladi va qulay muhitga tushgan sporalardan 
yangi 
gifalar 
rivojlanadi. 
Zamburug’larda jinssiz ko’payish vegetativ tananing 
bo’linishi bilan ham sodir bo’ladi. Bunda hosil bo’lgan har 
bir bo’lakdan yangi organizm rivojlanadi.
Yo‘sin , qirqbo’g’im va qirqquloqlarlarning hayot sikl-
ida jinssiz va jinsiy bo’g’in gllanishi kuzatiladi. Jinssiz 
bo’g’inda sporo�it sporalar hosil qiladi. Yetilgan sporalar 
to’kilib, shamol yoki suv yordamida tarqaladi. Ulardan 
esa gameta�it rivojlanadi.
Hayvonlarning jinssiz ko’payishi quyidagi usullar 
bilan amalga oshadi:
Kurtaklanib ko‘payish
g‘ovak tanlilarda, bo’shliqich-
lilarda va ayrim halqali chuvalchanglarda kuzatiladi