Biologik tizimlar haqida tushuncha (metodlar; tiriklikning xususiyatlar)

Seleksiya asoslari.
1. (2019) Kelib chiqish markazi Janubi-G'arbiy Osiyo hisoblangan o'simliklar haqida ma’lumotlar to'g'ri ko'rsatilgan javobni aniqlang.
1) bug'doy; 2) sabzi; 3) karam; 4) beda; 5) arpa; 6) suli.
A) 1-bir uyli: 4-gulkosachabargi ikki qavatli; 6-gullari qiyshiq
B) 3-gulkosachabargi to'rtta; 4-gullari qiyshiq C) 1-ildizi qo'shimcha ildizlar yig'indisidan tashkil top­gan; 2-to‘pguli murakkab soyabon; 6-to‘pguli murakk­ab shingil
D) 2-to‘pguli murakkab boshoq; 5-hayotiy shakli o't
2. (2019) Topinambur tugunagining rangi ikki juft komplemen­tar genlar yordamida irsiylanadi. Genotipda A va В genlari qizil. A va b genlari sariq. a va В genlari binafsha ranglarni, aabb holatda tugunakni oq bo'lishini ta’minlaydi. Rangning to'liq yuzaga chiqishi DD modifikator genga bog'liq. Modifi­kator genlar geterozigota holatda ranglarning och, retsessiv gomozigota holatda esa rangni yuzaga chiqarmaydi, tugunak oq bo'ladi. Digeterozigotali tugunagi och sariq va och binaf­sha rangda bo'lgan o'simliklar o'zaro chatishtirildi. Olingan avlodlarning necha %ida tugunak och qizil rangli bo'ladi?
A) 12,5 % B) 6,25 % C) 18,75 % D) 56,25 %
3. (2019) Kelib chiqish markazi Janubiy Amerika hisoblan-gan o'simliklar haqida ma’lumotlar to'g'ri ko'rsatilgan ja­vobni aniqlang.
1) kartoshka; 2) sabzi; 3) karam; 4) beda; 5) makkajo'xori; 6) tamaki.
A) 1 -changchilari 5 ta, gultojbarglarining qo'shilishidan ho­sil bo'lgan nayga o'rnashgan; 6-urug‘chisi bitta
B) 5-changchilari 5 ta, gultojbarglarining qo'shilishidan hosil bo'lgan nayga o'rnashgan; 3-uch bargchali mu­rakkab bargga ega
C) 2-to‘pguli murakkab soyabon; 5-hayotiy shakli daraxt
D) 1-bir uyli; 4-gulkosachabargi ikki qavatli; 6-gullari qiyshiq
4. (2019) Kelib chiqish markazi Janubi-G'arbiy Osiyo hisob-langan o'simliklar haqida ma’lumotlar to'g'ri ko'rsatilgan javobni aniqlang.
1) bug'doy; 2) sabzi; 3) karam; 4) beda; 5) arpa; 6) suli.
A) 4-gullari qiyshiq; 6-uch bargchali murakkab bargga ega
B) 1 -murakkab boshoqli to'pgulni hosil qiladi; 2-to‘pguli murakkab soyabon
C) 1-somatik hujayralari mitozni profazasida 96 ta DNK ga ega; 4-gulkosachabargi ikki qavatli
D) 3-gulkosachabargi to'rtta; 5-hayotiy shakli daraxt
5. (2019) Seleksiya sohasiga oid to'g'ri ma’lumotlarni aniqlang.
1) geterozis turlararo chatishtirishda olingan birinchi avlod duragaylarida kuzatiladi;
2) yalpi tanlash orqali olingan nav genetik jihatdan bir xil bo'lmaydi;
3) kofe, banan, makkajo'xori, qalampirning vatani Janubiy Amerika markazi hisoblanadi;
4) yakka tanlash orqali genetik jihatdan bir xil organizmlar olinadi;
5) duragay kuchi retsessiv genlarning gomozigota holatga o'tishi oqibatida namoyon bo'ladi.
A) 2,4 B) 2,3 C) 1,3 D) 4,5
6. (2019) Seleksiya sohasiga oid to'g'ri ma’lumotlarni aniqlang.
1) geterozis turlararo chatishtirishda olingan birinchi avlod duragaylarida kuzatiladi;
2) yakka tanlash orqali olingan nav genetik jihatdan bir xil bo'lmaydi;
3) kofe, banan, arpaning vatani Abissiniya markazi hisoblanadi;
4) yalpi tanlash orqali genetik jihatdan bir xil organizmlar olinadi;
5) tritikale-bug'doy va bug'doyiqning duragayi.
A) 1,2 B) 4,5 C) 2,3 D) 1,3
7. (2019) Genetik injeneriya sohasiga oid to'g'ri ma’lumotlarni aniqlang.
1) plazmid-transpozaza fermenti kabi monomeri aminokis­lotadan tashkil topgan ferment;
2) transpozon-zaharli toksin parchalovchi ferment;
3) EcoRI-DNK molekulasini «yopishqoq» uchlar hosil qilib kesuvchi restriktaza;
4) restriktazalar-ferment sintez qiluvchi gen saqlovchi tuzilma;
5) ligaza-DNK bolaklarini birbiriga uchma-uch biriktiruvchi enzim.
A) 2,5 B) 1,2 C) 1,4 D) 3,5
8. (2019) Tritikale duragay uchun xos bo'lgan xususiyatlar­ni aniqlang 1) bug'doydoshlar oilasiga mansub 2) yuksak darajadagi ozuqlik miqdariga ega 3) sho'radoshlar oilasiga mansub 4) bir mamsumda 3-4 marta xosil beradi 5) ko'p miqdorda yashil massa to'playdi A) 1,5 B) 2,4 C) 3,5 D) 1,4
9. (2018) “Zarg'aldoq”, “Vatan” navli o'simliklarga xos bo'lgan (a) va xos bo'lmagan (b) ma’lumotlarni aniqlang.
1) soxta meva hosil qiladi;
2) poyasi kambiysiz. yo'g'onlasha olmaydi:
3) “Namangan”, “Qozidastor”navli o'simliklar bilan bir oilaga mansub;
4) gulkosacha va gultojidan iborat gulqo'rgronga ega:
5) asosiy ildizi nobud bo'ladi;
6) barglari yonbargchali
A) a-3,6; b-1,5 B) a-2,4,6; b-1,3.5
C) a-1,4,6; b-2,3,5 D) a-3,5; b-1,4
10. (2018) Quyidagi o'simlik navlari to'g'ri ko'rsatilgan javob­ni aniqlang.
1) g'o'za; 2) uzum; 3) kartoshka; 4) shaftoli
A) l-”Samarqand-3”; 2-”Toyipi”; 3-”Nimrang": 4-"Qozidastor”
B) l-”Ulug‘bek-600”; 2-”Gultish”; 3-"Nimrang"; 4-"Lola”
C) l-”Namangan-34”; 2-”Sohibi”; 3-"Samarqand"; 4-"Farhod”
D) l-”Buxoro-102”; 2-”Sanzor”; 3-”Obidov”; 4-”Zarafshon”
11. (2018) “Zarg'aldoq”, “Vatan” navli o'simliklarga xos bo'lgan ma’lumotlarni belgilang
A) murtak ildizchasidan hosil bo'lgan ildiz tez nobud bo'ladi
B) poyasi kambiysiz, yo‘g‘onlasha olmaydi
C) unayotgan o'simlikda urug'pallabarg yer ostida qoladi
D) mevasi seret, gulqo'rg'oni gulkosacha va gultojdan iborat
12. (2018) Quyida berilgan o'simliklarga xos to'g'ri ma’lumot­larni aniqlang. 1) makkajo'xori; 2) tamaki A) 1 shingil to ‘pguli boshoqchalardan iborat; 2-murtagi il-dizcha, poyacha, kurtakcha va ikkita urug'pallabargdan iborat t
B) 1-vatani Janubi-G'arbiy Osiyo markazi; 2-Yog‘och poyaga ega
C) 1-gullari soyabonchalarda joylashgan; 2-vatani O'rta yer dengizi markazi
D) 1 mevasi kо ‘p urug'li dukkak, poxol poyaga ega; 2-shingil to ‘pguli boshoqchalardan iborat
13. (2018) Jingalagi novdaning shakl o‘zgarishidan hosil bo‘lgan (a) va ikki qavatli gulkosachaga ega bo‘lgan (b) o'simlik navlarini aniqlang.
A) a-Buvaki, Toyipi; b-Toshkent-3,Obidov
B) a-Rizamat, Daroyi; b-Toshkent-1, Qozidastor C) a-Sohibi. qorago'zal; b-Samarqand-3,Obidov D) a-Hiloliy, Gultish; b-AN-402,Omad
14. (2017) Quyida berilgan o'simliklarga xos to'g'ri ma’lumot­larni aniqlang.
1) bug'doy; 2) g'o'za
A) 1-vatani Janubi-G‘arbiy Osiyo markazi; 2-Changchi iplari urug'chini o'rab olgan
B) 1-gullari soyabonchalarda joylashgan; 2-vatani O'rta yer dengizi markazi
C) 1 shingil to'pguli boshoqchalardan iborat; 2-murtagi il­dizcha, poyacha, kurtakcha va ikkita urug'pallabargdan iborat
D) 1 mevasi ko'p urug'li dukkak, poxol poyaga ega; 2-shin­gil to ‘pguli boshoqchalardan iborat
15. (2017) Bitta oilaga kiruvchi o'simliklarni aniqlang.
A) Obidov, Samarqand B) Nimrang, Lola
C) Sarmarqand-3,Ulug‘bek-600 D) Obidov, Gultish
16. (2017) Gajaklari novdaning shaklining o'zgarishidan(a) ikki qavatli gulkosacha bargadan(b) tashkil topgan o'simliklarni aniqlang.
A) a-Gultish, Sohibi, Qorago'zal b-AN-402,Samarqand-3,Omad
B) a-Rizamat. Hiloliy, Vatan b-Toshken-l,Buxoro-9,Samarqand
C) a-Nimrang. Obidov, Samarqand, b-Husayni, Kishmish, Kattaqo'rg'on
D) a-Charos, Soyaki, Daroyi, b-Namangan-34,Toshkent-3,Farhod
17. (2017) Changchilari tojibarglari hosil qilgan nayda j'oylashgan(a) gajaklari novdaning shaklining o'zgarishidan (b) tashkil topgan o'simliklarni aniqlang.
A) a-Gultish, Sohibi, Qorago'zal b-AN-402,Samarqand-3,Zarafshon
B) a-Rizamat, Hiloliy, Vatan b-Tosliken-l,Buxoro-9, Samarqand
C) a-Nimrang, Obidov, Samarqand, b-Husayni, Kishmish, Kattaqo'rg'on
D) a-Charos, Soyaki, Daroyi, b-Namangan-34,Toslikent-3,Yulduz
18. (2017) Changchilari tojibarglari hosil qilgan nayda joylash­gan navlarni ko'rsating.
A) Nimrang, Samarqand, Obidov B) Daroyi, Obidov, Omad C) Toshkent-l,Omad, Buxoro-34 D) Sanzor, Ulug‘bek-600, Omad
19. (2017) Ostki va ustki gul qipig'iga ega o'simliklarni ko'rsating.
A) Nimrang, Samarqand B) Daroyi, Obidov
C) Omad, Buxoro-34 D) Sanzor, Ulug'bek-600
20. (2017) To'pgullari turlicha uzunlikdagi gulbandli gullari kalta gulpoyada navbat bilan joylashgan o'simlik navlari berilgan to'gri javobni aniqlang.
A) Qozidastor, Zarg'aldoq B) AN-402.Omad
C) Bargi, Aravakash D) Buxoro-9,Buxoro-102
21. (2017) Yakka tanlashga xos xususiyatni aniqlang.
1) xromasomaning ayrim qismni ortishi kuzatiladi
2) chetdan changlanuvchi o'simliklarga nisbatan qo’llaniladi
3) genetik jihatdan bir xil organizmlar guruhi olinadi
4) toza liniyalar olinadi
5) olingan navlar genetik jihatdan bir xil bo’lmaydi
6) avlodlar soni kam bo'lgani uchun qo’llaniladi A) 3,4,6 B) 1,2,5 C) 1,5,6 D 2.3.4
22. (2017) Yalpi tanlashga xos xususiyatni aniqlang.
1) xromasomaning qismni ortishi kuzatiladi
2) chetdan changlanuvchi o'simliklarga nisbatan qo’llaniladi
3) genetik jihatdan bir xil organizmlar guruhi olinadi
4) toza liniyalar olinadi
5) olingan navlar genetik jihatdan bir xil bo'lmaydi
6) avlodlar soni kam bo'lgani uchun qo’llaniladi A) 2,5 B) 4,6 C) 2,3 D 4.5
23.(2017) Qozidastor va Kishmish navlariga xo? bo’lgan umumiy xususiyatlarni to'g'ri belgilang.
1) murtak ildizchasidan hosil bo'lgan asosiy ildiz hayotining oxirigacha saqlanib qoladi;
2) gullari ikki jinsli;
3) poyasi kambiysiz, yog'onlasha olmaydi;
4) bargi oddiy;
5) bargi murakkab;
6) sitokinezida sitoplazma va plazmatik membrana yrtasi ia botiqlik paydo bo'ladi
A) 2,3,6 B) 3,5,6 C) 1, 2,4 D 2.4.5
24. (2017) Zarafshon va Hiloliy navlariga xos bo’lgan umumiy xususiyatlarni to'g'ri belgilang. 1) murtak ildizchasidan hosil bo'lgan asosiy ildiz hay atining oxirigacha saqlanib qoladi;
2) gullari ikki jinsli;
3) unayotgan o'simlikda urug'pallabarg yer ostida qoladi:
4) bargi oddiy;
5) bargi murakkab;
6) sitokinezida sitoplazma va plazmatik membrana o’rt asi ia botiqlik paydo bo'ladi
A) 2,3,6 B) 1,2,4 C) 1,4,5 D) 3.5.6
25. (2017) Quyidagi navlar orasidan ko'sak (a) va don ib1 me­vali o'simliklarni ajrating.
1) Buxoro-102; 2) Ulug‘bek-600; 3) Samarqand-3; 4) Omad; 5) Sanzor
A) a-1,3,4; b-2,5 B) a-3,5; b-2.4
C) a-1,2,5; b-3,4 D) a-4,5; b-1,2,3
26. (2016) Quyida keltirilgan ma’daniy o'simliklar orasidan ke­lib chiqish markazlari bir xil bo'lgan o'simliklarni aniqlang a) sabzi b) sholi c) soya d) zig'ir e) kartoshka f) tariq g) какао daraxti
A) c,f B) e,g C) a, b D c.d
27.(2016) Quyida keltirilgan ma’daniy o'simliklar orasidan ke­lib chiqish markazlari bir xil bo'lgan o'simliklarni aniqiang
1) makkajo'xori 4) tamaki 7) loviya
2) ananas 5) zig'ir 8) suli
3) g’o’za 6) karam
A) 1,3,7 B) 2,4,6 C) 1,5,8 D 2.7.8
28.(2016) Quyida keltirilgan ma’daniy o'simliklar orasidan ke­lib chiqish markazlari bir xil bo'lgan o'simliklarni aniqlang
1) sholi 4) beda 7) tariq
2) sabzi 5) ananas 8) kofe daraxti
3) qalampir 6) shakarqamish
A) 1,6 B) 3,4 C) 5,8 D) 2.7
29.(2016) Quyidagi atamalarni ma’nosi bilan to‘g‘ri juftlab ko'rsating
a) genofond b) genomlar banki c) genom
d) genlar banki
1) organizmlar genlar yig'indisi
2) populyatsiya tarkibiga' kiruvchi organizmlarning genlar yig'indisi
3) hayvon va o'simlik irsiy axborotini butunligicha muzlatish usuli bilan saqlash
4) hayvon va o'simlik ayrim genlari bakteriyaga kiritib saqlash va klonlash
A) 2a 3c 4b Id B) 2a 3b lc 4d
C) 3a 4c 2b Id D) lc 4a 3b 2d
30.(2016) Bir biriga yaqin turlardan tashkil topgan sistematik . birlikka mansub toza liniyalarni aniqlang
1) jaydari g'o'za 2) meksika g'o'za 3) kanop
4) misr g'o'zasi 5) .“Yulduz” 6) “Buxoro-9
7) “Omad” 8) “Toshkent” 9) bo'ritaroq
10) “Sanzor”
A) 1,3,9 B) 1,2,4 C) 7,8,10 D) 5,6,7
31.(2016) “Nimrang” va “Obidov” kabi bo'lgan o'simlikni qan­day sistematik guruxlarga mansub ekanligini aniqlang.
A) magnoliya toifa, ikki urug’pallali,gulxayridoshlar, ituzum
B) magnoliya toifa, magnoliyasimon, ituzumdoshlar, ituzum
C) gullli o’simliklar, magnoliyasimon, ra’nodoshlar, baqlajon
D) gullli o‘simliklar, lolasimon, ituzumdoshlar, kartoshka
32.(2016) Qozidastor, Namangan kabi navlari bo'lgan o'simlikni qanday sistematik guruxlarga mansub ekanligini aniqlang.
A) magnoliya toifa, magnoliyasimon, ituzumdoshlar, ituzum
B) magnoliya toifa, ikki urug’pallali, gulxayridoshlar, ituzum
C) gullli o‘simliklar, magnoliyasimon, ra’nodoshlar, olma
D) gullli o‘simliklar, lolasimon, ituzumdoshlar, kartoshka
33. (2015) Seleksiyada yakka tanlash usulining qo'llanishi qay­si javobda to'g'ri berilgan?
1) chetdan changlanuvchi o'simliklarga nisbatan qo'llaniladi;
2) bu tanlash usuli orqali toza liniyalar olinadi; 3) bu usulda olingan nav genetik nuqtai nazardan bir xil bo'lmaydi;
4) bu tanlash usuli orqali genetik jihatdan bir xil organizmlar guruhi olinadi;
5) chorvachilikda avlodlar soni kam bo'lganligi sababli keng qo'llaniladi
A) 1,3 B) 3,5 C) 2,3 D) 4,5
34. (2015) Yosh seleksioner chatishtirish ishlarini olib bordi.
Uning o'tkazgan chatishtirishlaridan qaysilari tur ichidagi chatishtirishga misol bo'la oladi?
1) bug'doy, javdar; 2) yakobin kaptari, tovus kaptar; 3) lekgorn zoti, kornuel zoti;
4) bug'doy, bug'doyiq; 5) raymondiy g'o'zasi, klotshianum g'o'zasi; 6) meksika g'o'zasi va misr g'o'zasi; 7) plimutrok, kornuel; 8) arxar, argali; 9) karam, turp; 10) gulkaram, pekin karami
A) 5,6,10 B) 2,3,6 C) 2,3,7 D) 1,4,8,9
35. (2015) Klaynfelter sindromi bilan tug'ilgan bolaning soma­tik hujayrasida mitozning profaza bosqichida autosoma xromosomalari (a) va jami xromatidalari (b) sonini aniqlang.
A) a-94; b-94 B) a-44; b-94
C) a-47; b-47 D)a-88; b-94
36. (2015) Seleksiyada yakka (a) va yalpi (b) tanlash usullari-ning qo'llanishi qaysi javobda to'g'ri berilgan
A) a-bu usulda olingan navgenetik nuqtai nazardan bir xil bo’lmaydi; b-chorvachilikda avlodlar soni kam bo’lgan-ligi sababli keng qo’llaniladi;
B) a-chetdan changlanuvchi o’simliklarga nisbatan qo’llaniladi; b-bu tanlash usuli orqali toza liniyalar olinadi
C) a-chetdan changlanuvchi o’simliklarga nisbatan qo’lla-niladi; b-bu tanlash usuli orqali genetik jihatdan bir xil organizmlar guruhi olinadi
D) a-bu tanlash usuli orqali genetik jihatdan bir xil orga­nizmlar guruhi olinadi; b-bu usulda olingan nav gene­tik nuqtai nazardan bir xil bo’lmaydi
37.(2015) Berilgan o'simlik navlarini ularga xos gul turlari bi lan juftlang. 1) daroyi; 2) qozidastor; 3) qorago'zal; . 4) zarmiton; 5) bargi; a) ikki jinsli, to'g'ri; c) ikki jinsli, qiyshiq
b) ayrim jinsli, to'g'ri; d) ayrim jinsli, qiyshiq
A) 1,5-a; 2-c; 3,4-d B) 1,2,3-a; 4,5-b
C) 1,3-a; 2-c; 4,5-d D) 3,4-d; 1,2,5-a