Biologik kimyo

giperglikemiya, glikogen sintezi susayadi, lipoliz va glyukoneogenez tezlashadi.

Ta`sir mexanizmi quyidagi zanjir bo`yicha amalga oshiriladi:

Geksokinaza → insulin → membrana retseptorlari – sial kislotasi - Na⁺, ATF-sintetaza, sAMF aktivatsiyasi.
13.9.2. Kaltsiy va fosfor almashinuvini boshqarishda ishtirok etadigan


polipeptid gormonlar

Qalqonsimon bez oldi bezlarida sintezlanadigan 84 ta aminokislotali paratgormon qondagi Ca²⁺ miqdorini oshiradi, mol. massasi ~ 9500.

Kalsitonin - qalqonsimon bezning C hujayralarida hosil bo`lib, ta`siri bo`yicha gipokaltsiyemiyani keltirib chiqaradi. 32 ta aminokislota qoldiqlaridan iborat, molekulyar massasi - 3800.
Gormonlarning biosintezi va sekretsiyasi

Gormonal biogenezning ikkita turdagi genetik boshqaruv yo`llari bor: to`g`ri

– polisomalarda ko`pchilik oqsil - peptidli gormonlar o`tmishdoshlarini sintezi va vositali–steroidlar, aminokislota unumlari va rilizing-faktorlarga o`xshash katta

442

bo`lmagan peptidlar sintezi. Birinchi usuldagi biosintezda genetik boshqaruvning printsipial sxemasi: gen — mRNK — progormon — gormon. Ikkinchi usulda: gen

— mRNK — fermentlar — gormon

T₃ va T₄ biosintezi qalqonsimon bez follikulalarida kechib, quyidagi bosqichlardan iborat:

0. 
   qon yodidlarini elementar yodgacha oksidlanishi;
   

0. 
   maxsus oqsili tireoglobulin sintezi va undagi tirozin qoldiqlarini elementar yod bilan yodlanishi;
   

0. 
   tireoglobulin molekulasida yodlangan tirozin qoldiqlaridan gormonal yodtironinlarni hosil bo`lishi:
   

0. 
   hosil bo`lgan tireoid gormonlarini oqsildan ajralishi.
   

Yodidlarning qondagi normal konsentratsiyasi - 0,1-0,5 mkg %. Odamni sutkalik yodga bo`lgan minimal talabi 50-75mkg, optimal talabi 120 mkg ni tashkil etadi. Yod yetishmasa bo`qoq rivojlanadi. Qalqonsimon bez gormonini yodtironin

strukturasi	organospetsifik tireoglobulin oqsilining		ichki qismida,	uning
polipeptidi	asosida hosil bo`ladi.	Tireoglobulin -	katta molekulali nordon
(kislotali)	glikoproteid,	sedimentatsiya	koeffitsiyenti	195,
mol. massasi ~ 670000. Boshlang`ich bosqich;			tireogpobulin	tirozin

qoldiqlarini elementar yod bilan yodlanishi, monoyod tirozin (MYT) va diyodtirozinlarning (DYT) hosil bo`llshi. So`ngra tireoglobulin tarkibida MYT

DYT qoldiqarini kondensatsiyalanishi natijasida T₃, ikkita DYT qoldiqlarining kondensatsiyalanishi esa T₄ hosil bo`lishiga olib keladi. So`ngra TTG (tireotropin) ta`sirida tireoglobulin proteolizga uchrashi natijasida yodtironin

ajralib chiqadi. Hosil bo`lgan T<sub>3</sub> ni T<sub>4</sub> ga nisbati 4:1, ya`ni ularning biosintezlanish darajasiga bog`liq.