Biologik kimyo

Piruvatning laktatga qaytarilishi. Bu reaktsiya glikolizni yakunlovchi

ferment – laktatdegidrogenaza ishtirokida quyidagi tenglama bo`yicha katalizlanadi:

273

Laktatdegidrogenazali (LDG) reaktsiya qaytar. Odam va hayvon to`qimalarida LDG ning 5 ta izomeri bor. Organizmda uglevodlar parchalanishi asosiy yo`llarining umumiy sxemasi quyidagi 8.3–rasmda keltirilgan.

Glikоlitik jarayonda glyukоzadan laktat hоsil bo`ladi. Mоdda almashinuvida laktat «tupik» hisоblanib, reaktsiya orqaga qaytishidan bo`lak birorta biоkimyoviy jarayonda ishtirоk etmaydi. Laktatni to`planishi natijasida hujayra ichki pH buziladi, glikoliz to`xtaydi. Shuning uchun laktat hujayradan mеtabоlik «shlak» ko`rinishida ajraladi. Faqatgina yurak оksidlanish, jarayonida enеrgеtik substrat sifatida foydalaniladi. Yuqorida keltirilgan barcha ketma-ket reaktsiyalar sitozolda amalga oshib, sitoplazmaning erigan qismida glikolizning barcha fermentlari yig`ilgan.

Shunday ekan, glyukozani laktatgacha o`zgarishidan 2 molekula ATF hosil bo`ladi.Glikolizda ATF ni ishlatilish va sarflanish yo`llari quyidagi 8.1-jadvalda keltirilgan (jadvalning izohi yuqoridagi matnda).

Jadval 8.1


Glikolizda ATF ning ishlatilishi va sarflanishi

Reaktsiya	1 molekula glyukozaga nisbatan ATF
	ning o`zgarishi
Glyukoza→glyukozo-6-fosfat	–1
Fruktozo-6-fosfat→fruktozo-1,6-	–1
difosfat
2 1,3-difosfoglitserin kislota→2,3-	+2
Fosfoglitserin kislota
2 2-fosfoenolpiruvat kislota→	+2
2 Piruvat (pirouzum kislota)
Jami:	+2

274

8.3 – rasm. Glikоliz - glyukozani aerob yo`lidagi 10 ta fеrmеnt bilan katalizlanishining umumiy sxematik ko`rinishi

275

Nazorat savollari

0. 
   Ovqat tarkibidagi asosiy ozuqa moddalariga qaysi moddalar kiradi?
   

0. 
   Balanslashgan ovqat ratsioni nimaga asoslangan?
   

0. 
   Uglevodlar nimaga asosan tasniflanadi?
   

0. 
   Monosaxaridlar va ularning hosilalari.
   

0. 
   Disaxaridlarning tuzlishi va ularning ahamiyati?
   

0. 
   Polisaxaridlarning umumiy xossalari nimadan iborat?
   

0. 
   Hazm qilish fermentlari necha guruhga bo`linadi?
   

0. 
   Uglevodlarning hazm bo`lishi ovqat hazm qilish yo`lining qaysi qismidan boshlanadi?
   

0. 
   Ovqat hazm qilish yo`llarida uglevodlar qanday hazm bo`ladi?
   

10. Uglevodlarning hazm bo`lish mahsulotlari ichaklarda qanday so`riladi?