Mavzu: Jigarda glikoliz va glyukoneogenezni boshqarilishi. Tta urganch filiali davolash fakulteti 203-a guruh talabasi

Mavzu:Jigarda glikoliz va glyukoneogenezni boshqarilishi.

TTA URGANCH FILIALI DAVOLASH FAKULTETI 203-A GURUH TALABASI

KAZAKOVA DILAFRUZ.

Qabul qildi: ULLIYEVA NARGIZA

REJA: 1.Glikoliz. Anaerob glikoliz. 2. Glyukoneogenez

Glikoliz Glikoliz –glyukozani asosiy katobolizm yоli bulib ( fruktoza va galaktoza xam). Barcha reaksiyasi sitozolda amalga oshadi. Aerob glikoliz – glyukozani O2 ishritokida suv va karbonat angidridgachon parchalanishi. Anaerob glikoliz – glyukozani O2 ishritokisiz 2 ta laktatga parchalanishi. Anaerob glikoliz aerob glikolizdan oxirgi 11 reaksiyasi bilan farqiladi, birinchi 10ta reaksiyasi ularda ummumiy.

Anaerob glikolizning ahamiyati -Substrat fosforlanish hisobiga 2ATF hosil bоladi -Sitoplazmada joylashgan, membranalar bоlishini talab etmaydi -Mitoxondrial kasalliklarda ahamiyatga ega. -Sitoplazmadagi biosintez jarayonlarida glikolizda hosil bоlgan ATF sarflanadi.

Glikoliz hamma tirik organizm uchun xosdir. Glikoliz anaerob organizmlar uchun yagona energetik manba bo‘lib, hujayralarni kislorod tanqisligi holatida minimal energiya bilan ta’minlaydi (2ATF): aerob organizmlar (hayvonlar, insonlar) uchun esa glikoliz glyukozani aerob oksidlanishining shartli (tayyorlov) birinchi glikolitik bosqichdir. Glikoliz jarayonida hosil bo‘ladigan metabolitlar – laktat, piruvat, glitserat va triozalar organizmda yuz beradigan turli katabolitik va anabolitik jarayonlar uchun kerakli mahsulotdir. Glikoliz sitoplazmada borib, aerob oksidlanish uchun shart bo‘lgan membrana, mitoxondriya butunligini talab qilmaydi.

Glyukoneogenez

Glyukoneogenez-glyukozaning uglevod bоlmagan moddalardan sintez jarayoniga glyukoneogenez deb ataladi. U glikolizga teskari bоlgan jarayondir, jigarda va buyrakning pustloq qismida kechadi.

Glyukoza quyidagi metabolitlardan sintezlanishi mumkin: 1. Sut va pirouzum kislotalari 2. Aminokislotalar Ala, ser, sis, gli→pirouzum kislotasi Asp → oksaloatsetat Val, tre, met → suksinil-KoA Glu,pro, arg, gis → α-ketoglutarat 3. Glitserin → digidroksiatsetonfosfat

Glyukoneogenezni kalit fermentlari Piruvatkarboksilaza (PVK: SO2-sintetaza (ATF→ADFQFn)). Induktor: glyukagon, adrenalin, kortizol. Repressor: insulin. Ingibitor: AMF, aktivator AsetilKoA. Fosfoyenolpiruvatkarboksikinaza (GTF: HUK-2-fosfotransferaza (dekarboksili-ruyuhaya)). Induktor: glyukagon, adrenalin, kortizol. Repressor: insulin. Fruktozo-1,6-fosfotaza (Fruktozo-1,6df: fosfo-gidrolaza). Induktor: glyukagon, adrenalin, kortizol. Repressor: insulin. Ingibitor AMF, fruktozo-2,6df. Aktivator: sitrat, jirno’e kisloto’. Glyukozo-6-fosfotaza (Glyukozo-6f: fosfo-gidrolaza). Induktor: glyukagon, adrenalin, kortizol. Repressor: insulin.

Glyukoneogenezni boshqarilishi Glyukoneogenezni faollashuvi glikolizni susaishi bilan sodir bоladi. Insulin glikoliz kalit fermentlarini induktori va glyukoneogenez kalit fermentlarini repressori. Glyukagon, kortizol i adrenalin glyukoneogenez kalit fermentlarini sintezlanishini induktori. Glikoliz kalit fermentlari aktivator – AMF, fruktozo-2,6df, fruktozo-1,6df, ingibitor – ATF, NADN2, sitrat, yeg kislota, alanin, AsetilKoA, glyukagon, adrenalin. Glyukoneogenez kalit fermentlarini aktivator – AsetilKoA, glyukagon, ingibitor– AMF, fruktozo-2,6df

Glyukoneogenezni tоqimalarga xosligi va biologik axamiyati Glyukoneogenez jadal jigarda, sustroq buyrak va ingichka ichak shilliq qavatida, sutka davomida 80-100g glyukoza sintezlanadi. Normada qondagi glyukozani doimiligi glyukoneogenez orqali amalga oshadi 80% jigar va 20% buyrak yerdamida. Biologik axamiyati. Nerv tоqimasi, eritrotsitlar fakat glyukoza bilan oziqlanishadi. Ochlik 8-12 soatdan uzoq davom etsa fakat glyukoneogenez orqali glyukoza bilan ta’minlanadi.