Biologik kimyo

2). Aminokislotalar elektrokimyoviy xossalariga ko`ra tarkibidagi ishqoriy, kislotali guruhlarining nisbati va qutbli guruhlarning mavjudligiga qarab kislotali, ishqoriy va neytral; qutbli va qutblanmagan aminokislotalar guruhiga bo`linadilar.

25

Kislotali aminokislotalarga yon zanjirida kislotalik xususiyatini ta’minlaydigan qo`shimcha karboksil guruhi bo`lgan aminokislotalar kiradi: asparagin kislotasi, glutamin kislotasi.


Ishqoriy aminokislotalarga arginin, lizin, gistidin kirib, ulardagi qo`shimcha amino-, guanidin va imidazol guruhlari aminokislotalardagi ishqoriy xususiyatni namoyon qiladi.


Neytral aminokislotalar –barcha qolgan aminokislotalar, ular radikali kislotali va ishqoriy xususiyatlarini namoyon qilmaydi.

Kislotali va ishqoriy aminokislotalar radikalining qutbiga qarab (kislotali yoki ishqoriy) qutbli aminokislotalarga, neytral aminokislotalar esa qutbsiz – gidrofob guruhga kiritiladi.

3). Aminokislotalar biologik yoki fiziologik ahamiyati bo`yicha ham 3 guruhga bo`linadi: almashtirib bo`lmaydigan, yarim almashtiriladigan va almashinadigan.


Almashtirib bo`lmaydigan aminokislotalar organizmda boshqa moddalardan sintezlanmaydi ular doimo ovqat bilan birga tashqaridan kirib turishi talab qilinadi. Almashtirib bo`lmaydigan aminokislotalarning umumiy soni 8 ta: valin, leysin, izoleysin, treonin, lizin, metionin, fenilalanin, triptofan.


Yarim almashtiriladigan aminokislotalar organizmda hosil bo`lsa ham miqdori yetarli emas, shu sababli ovqat bilan qisman kirishi kerak. Bular qatoriga arginin, tirozin, gistidin kiradi. Almashtiriladigan aminokislotalarga qolgan barcha aminokislotalar kiradi.

Almashtiriladigan aminokislotalar organizmda almashtirilmaydigan aminokislotalardan yoki boshqa moddalardan yetarli miqdorda hosil bo`ladi. Oziqa tarkibida ular sintezlanadigan moddalar chetdan kirib tursa, organizm bu kislotalarsiz uzoq vaqt yashashi mumkin. Keltirilgan fiziologik tasnif ma’lum darajada shartli bo`lib, ayni bir tur uchungina xos. Ammo 8 ta almashtirib bo`lmaydigan aminokislotalar barcha turdagi organizmlar uchun umumiy.