Biologik kimyo

Oqsillarning muhim belgilari. Oqsillar yuqori molekulali, tarkibida azot saqlovchi organik birikmalar bo`lib, peptid bog`lari yordamida birlashgan aminokislotalar zanjiridan tashkil topgan, murakkab tuzilishga ega bo`lgan moddalardir.

Oqsillarga xos muhim belgilar quyidagilardan iborat:

0. 
   tarkibidagi azot miqdorini doimiy (quruq vazninig 16 % i ) bo`lishi;
   

0. 
   tuzilish birligi bo`lgan aminokislotalardan hosil bo`lishi;
   

0. 
   peptid zanjirida aminokislotalarni birlashtiruvchi peptid bog`larining mavjudligi;
   

0. 
   yuqori molekula og`irligiga ega bo`lishi (4 – 5 mingdan bir necha million daltongacha);
   

16

5) oqsillarning fizik-kimyoviy va biologik xossalarini belgilab beruvchi

polipeptid zanjirning murakkab tuzilganligi.

Oqsillarning tarkibidagi elementlar. Birinchi belgisi oqsildagi elementlar

tarkibiga bog`liq (oqsil quruq massasiga nisbatan % larda):

uglerod………..51-55 vodorod………………….6-7

kislorod……….21-23 oltingugurt………………0,3-2,5

azot……………15-18 anorganik moddalar…….0-0,5

Ko`pchilik o`simlik, hayvon va mikroblar oqsili tarkibida azot miqdori boshqa elementlardan farqli o`laroq doimiy – taxminan 16 %; ushbu raqam bo`yicha oqsilning miqdorini hisoblash mumkin: tahlil natijasida topilgan azot miqdorini 6,25 koeffitsiyenti (100:16=6,25) ga ko`paytiriladi. Lekin ba’zi oqsillar uchun bu ko`rsatkich mos kelmaydi. Masalan, protamin tarkibida azot miqdori 30% ga yetadi, shunga ko`ra oqsilni elementar tarkibi bo`yicha azot tutuvchi boshqa moddalardan aniq ajratish qiyin.

Oqsillarning struktura tarkibi yoki monomerlarini kislotali gidroliz yo`li bilan aniqlash mumkin. Bu usuldan ko`proq oqsil tarkibini o`rganishda foydalaniladi. L-qatoridagi α-aminokislotalar oqsil monomerlari hisoblanadi. Aminokislotalar zanjirda kovalent peptid bog`lari bog`lanadi.